Piše: Safet Mušić
Prvi ispit za realizaciju krajnjeg cilja su izbori za Evropski parlament u maju ove godine, a u međuvremenu se desničarske partije uvezuju naočigled uspavane javnosti i demokratskih snaga, te dogovaraju taktiku i druge detalje saradnje. “Na pragu smo velikog trenutka”, kaže mađarski premijer Viktor Orban, koji je postao jedan od vodećih evropskih nacionalista, očekujući da desnica ostvari veći uspjeh na ovim izborima.
Naredni izbori za Evropski parlament održati će se od 23. do 26. maja 2019. godine, kada glasači biraju 705 zastupnika koji će ih predstavljati u Parlamentu do 2024. godine. Postoje određeni zajednički izborni propisi, ali se razlikuju od zemlje do zemlje, kao na primjer glasačka dob ili mogućnost glasanja putem pošte ili iz inostranstva. Sudjelovanjem u evropskim izborima građani odlučuju o smjeru u kojem će EU ići narednih pet godina u područjima poput međunarodne trgovine, sigurnosti, zaštite potrošača, borbe protiv klimatskih promjena i privrednog rasta.
Evropski parlament je predstavničko tijelo koje demokratski bira najveći broj birača na svijetu, a pritom je i najveće multinacionalno predstavničko tijelo. Parlament predstavlja više od 500 miliona građana Evropske unije, sa nešto manje od 400 miliona građana sa pravom glasa.
Građani susjedne Republike Hrvatske takođe učestvuju na ovim izborima i biraju 11 zastupnika, a birači koji imaju boravak u drugoj državi, mogu glasati u diplomatsko-konzularnom predstavništvu Republike Hrvatske.
Po mnogima ovogodišnji izbori za Evropski parlament su najznačajniji od nastanka EU, zbog potencijalne mogućnosti da desničarske stranke zauzmu najveći broj mandata u istoriji Evropskog parlamenta. Zabrinutost takvim razvojem situacije već su izrazili mnogi funkcioneri i zastupnici u tijelima EU, posebno oni socijaldemokratske i liberalne orijentacije, a na osnovu jasnih pokazatelja o jačanju desnice u EU i dobrim rezultatima koje su ostvarile desničarske stranke na nacionalnim izborima zadnjih godina.
Desničarski ekstremizam
Prema kratkom Oxfordskom rječniku politike, u liberalnim demokracijama, politička desnica se protivi socijalizmu i socijaldemokratiji. Desničarske stranke uključuju konzervativce, hrišćanske demokrate, klasične liberale, nacionaliste, a na krajnjoj desnici su rasisti i fašisti.
Pojam desničarski ekstremizam se često koristi za opis nacizma, fašizma i drugih ideologija ili organizacija koje imaju ultranacionalističke, šovinističke, ksenofobične, rasističke i antikomunističke stavove. Ono što se danas definitivno dešava u Evropi je porast popularnosti desničarskih ideologija, po mnogima to je najveći procenat popularnosti od Drugog svjetskog rata.
Njemački politolog Klaus von Beyme opisuje tri povijesne faze u razvoju krajnje desničarskih stranaka u Zapadnoj Evropi nakon Drugog svjetskog rata. Prva faza obuhvata period od 1945. do sredine 1950-ih, kada su krajnje desničarske stranke marginalizirane, a njihove ideologije diskreditirane zbog svježeg sjećanja na postojanje i poraza nacizma. Tako je u godinama neposredno nakon Drugog svjetskog rata glavni cilj krajnje desničarskih stranaka bio goli opstanak i nije bilo nikakvih velikih očekivanja da se postigne bilo kakav politički uticaj na evropskoj političkoj sceni.
Od sredine ’50-ih do ’70-ih godina krajnje desničarske stranke su privukle harizmatične lidere čije je duboko nepovjerenje prema političkom establišmentu dovelo do pojave tzv. narodnog državljanstva.
Početkom ’80-ih izborni uspjesi krajnjih desničarskih političkih kandidata omogućili su krajnje desničarskim političkim strankama da revitaliziraju anti-imigraciju kao glavno pitanje.
Uzroke jačanja desničarskih političkih opcija u Evropi možemo identificirati najprije u vremenu velikih ekonomskih kriza i nedostatku socijalne kohezije. Prilikom čega, lideri desničarskih partija koriste i društvene poremećaje poput migracija, nasilnog ekstremizma koji vodi u terorizam i sl, za proizvodnju straha, širenja netrepeljivosti i mobilizaciju nacionalističkih snaga.
Mora se pronaći neprijatelj
Po isprobanoj ideologiji nacizma, zagovaranje vlastite nacije kao superiorne i proglašenjem drugih, obično manjinskih naroda za neprijatelje, današnji desničari u nekim evropskim državama koriste istu matricu. U Njemačkoj 30-ih godina to su bili Jevreji i Romi, a danas se na progon pozivaju migranti ili muslimani, sutra će komunisti, socijalisti ili LGBT populacija. Da bi se dobili glasovi i postiglo nacionalno jedinstvo, mora se pronaći i neprijatelj.
Iznenađuje što države bivšeg Varšavskog pakta gotovo prednjače u prihvatanju desničarske ideologije, iako su u Drugom svjetskom ratu narodi u tim državama doživjeli ogromna stradanja, ali izgleda da su kolektivna sjećanja izblijedila. Demokratska javnost u Češkoj, Poljskoj, Mađarskoj je zabrinuta, pojedini intelektualci pokušavaju upozoriti na takve trendove, čak se organizuju i protesti, ali još uvijek nedovoljno masovni i artikulisani.
Ono čega se pribojava demokratska javnost u ovim državama, ali i drugim državama gdje desničarske stranke ostvaruju porast u broju parlamentarnih mandata, to je da ovaj trend može dovesti do ugnjetavanja i nasilja nad grupama ljudi na osnovu njihove pripadnosti manjinskim narodima, etničkim grupama, ili jednostavno drugačije liberalne percepcije i pogleda na društvo.
Evidentno je iz primjera djelovanja desničarskih partija iz Francuske, Italije, Švedske, Austrije i bivših država Varšavskog pakta, da je evropska desnica krenula u ambiciozni projekat zauzimanja vlasti u Evropi, pokušavajući da preoblikuju Evropsku uniju udaljavajući je od liberalnih principa koji su temelji svakog demokratskog društva.
Uspavana javnost
Prvi ispit za realizaciju krajnjeg cilja su izbori za Evropski parlament u maju ove godine, a u međuvremenu se desničarske partije uvezuju naočigled uspavane javnosti i demokratskih snaga, te dogovaraju taktiku i druge detalje saradnje. “Na pragu smo velikog trenutka”, kaže mađarski premijer Viktor Orban, koji je postao jedan od vodećih evropskih nacionalista, očekujući da desnica ostvari veći uspjeh na ovim izborima.
Desničarski ideolozi koriste migrantsku krizu da ožive opasnu ideologiju nacizma, žicom zatvaraju Evropu za migrante, istovremeno zabranjujući i neke organizacije civilnog društva, potkopavaju temelje nezavisnog sudstva, umanjuju slobodu medija. Sve ovo je već viđeno u nacističkoj Njemačkoj nakon dolaska na vlast Nacističke stranke 1930. godine. Sjedeće što su radili nacisti je osnivanje stranačkog tijela, poznatog ka Hitlerova lična straža na čelu sa zapovjednikom Heinrichom Himmlerom.
Poznato je da je SS (Schutz Staffel) ili Zaštitni odjel iz male paravojne jedinice tokom vremena izrastao u veliku vojnu organizaciju koja je brojala milione pripadnika. U nekim evropskim državama se već čine slični koraci, te su po šumama Njemačke, Slovačke, Češke, Bugarske, pa čak i Slovenije, otkrivene takve paravojne grupe koje su provodile vježbovne aktivnosti. Iako su u javnosti objavljeni snimci i drugi podaci o ovim paravojnim grupama, još uvijek demokratsko-liberalna vlast u evropskim državama, kao i građani ostaju uspavani, bez konkretnih odgovora i odlučnih reakcija.
Sljedeća taktika koju su koristili nacisti u Njemačkoj i Hitler je uspostava totalitarističkog režima i formiraje Geheime Staatspolizei (Tajna državna policija) ili kraće Gestapo, organizacija osnovana kako bi rješavala probleme s neistomišljenicima. Da li je to sljedeći korak u evropskim državama u kojima su na vlasti desničarske opcije, jasnije će se moći vidjeti već nakon maja i izbora za evropski parlament.
Desnica je korak ispred
Blagih, i uglavnom retoričkih, reakcija je bilo, tako je Evropski parlament krajem 2018. godine raspravljao o rastu desničarskog ekstremizma i neofašističkog nasilja u Evropi. “Društvena polarizacija je pojačana. Razgovaramo samo s onima koji se slažu s nama i to potiče podjele u našem društvu”, izjavila je u Evropskom parlamentu Vera Jourova, povjerenica Evropske komisije za pravosuđe, zaštitu potrošača i ravnopravnost spolova. Govoreći o rastu zločina iz mržnje u Europi osvrnula se na ubistva migranata u talijanskoj Macerati, nasilne proteste u Chemnitzu, te rastu antisemitizma u državama poput Francuske, Velike Britanije i Njemačke.
Jourova je zaključila kako će se “nažalost o toj temi morati pričati i u budućnosti”, naslućujući tako ne baš svjetlu evropsku budućnost. Zastupnici su u raspravi upozorili kako je demokratija krhka i kako treba osuditi svako nasilje i mržnju, te čuvati temelje Evropske unije – toleranciju, slobodu govora ukoliko ona ne poziva na nasilje, te druga temeljna ljudska prava. Češki zastupnik Stanislav Polčak, pripadnik Evropske narodne stranke, u raspravi se dotakao Hrvatske, spomenuvši veličanje ustaškog pokreta koje se “čak i pojavilo u izvještaju Vijeća Evrope”.
Međutim, evropska desnica je, za sada, korak ispred. Još krajem 2017. godine oformljen je Pokret za Evropu nacija i sloboda (MENL), koji okuplja francusku Nacionalnu frontu, na čijem čelu je Marine Le Pen, čelnika austrijske Slobodarske stranke Heinz-Christiana Strachea, Lorenza Fontanu iz talijanske regionalističke Sjeverne lige, te holandskog desničarskog čelnika Geerta Wildersa iz Holandske stranke za slobodu.
Navedene čelnike u Prag je pozvao Tomio Okamura, čija je antimigrantska stranka u Češkoj, nazvana Sloboda i direktna demokratija (SPD), osnovana 2015. godine, dobila 10,6 posto glasova na češkim parlamentarnim izborima. “Bruxelles je prijetnja opstanku naših nacionalnih država”, rekao je tada Wilders, izjavljujući kako se nada da će “Česi držati svoja vrata čvrsto zatvorena za masovnu migraciju”. Le Pen je u međuvremenu pozdravila potvrdu da je Austrija sastavila koalicijsku vladu s desničarskom populističkom strankom.
Konkretnu akciju poduzeli su talijanski i mađarski desničari, italijanski ministar unutrašnjih poslova Salvini i mađarski premijer Orban koji su formirali “Antimigrantsku koaliciju” s ciljem odbrane od migranata. Njihov cilj je da na izborima za Evropski parlament u maju 2019. godine osvoje značajan broj zastupničkih mjesta kako bi Antimigrantska koalicija mogla imati dovoljan broj glasova za uticaj na sastav nove Evropske komisije. Po aktivnostima koje desničari poduzimaju jasno je da ta Antimigrantska koalicija već ima podršku od država poput Poljske, Češke, Slovačke i Austrije, a Salvini i Orban se nadaju na podršku desničara iz Njemačke, Holandije, Finske, Hrvatske i Švedske.
Ovakve aktivnosti desničara jasno opominju da je krajnje vrijeme da Evropa poduzme konkretne korake na zaustavljanju jačanja desničarskih partija i pokreta koji koristeći nacističku ideologiju, pokušavaju osvojiti većinu u državnim i Evropskom parlamentu. Nisu problematične desničarske partije koje se ograđuju od nacističke doktrine i metoda djelovanja, odnosno one koje u svom programu ne pozivaju na nasilje, međutim, ove druge predstavljaju opasnost po liberalnu demokratiju koja je promovisala ideologiju multikulturalnosti.
Te druge desničarske političke stranke su, u stvari, po svom načinu rada i ciljevima identične njemačkoj nacističkoj stranci, bez obzira na nevješte pokušaje prikrivanja realizacije svojih ciljeva i ono što čudi jeste da su desničari najjača uporišta izgradili upravo u državama koje su nekada bile pod sovjetskom kontrolom.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR