Refleksija bezidejnosti i lutanja zvanične Srbije

Piše: Nenad Stevović, poltikolog, publicista i istraživač crnogorske dijaspore

Aktuelna anticrnogorska kampanja je tužna refleksija opšte bezidejnosti i lutanja zvanične, pa i velikog dijela opozicione Srbije, koja vide navodnog „neprijatelja” u svakome ko se ne povinuje dominantom konceptu države, vjere, jezika i identiteta koji je aktuelan u Beogradskim političkim krugovima. Vizija Srbije kao građanske države je gurnuta sa strane u korist maglovitog koncepta đe se ne zna što je država, što je vjera, što je istina - a što lažna vijest i tabloidno novinarstvo.

Ta djelimično autistična vizija države se manifestuje prije svega u otvorenom negiranju prava susjednih država da uređuju svoja unutrašnja pitanja bez upliva sveznajućeg Beograda. Beograd ima svoje probleme sa Poglavljem 35 i to je političko osinje gnijezdo u Srbiji, zato je crnogorski zakon dobro došao da se skrene pažnja sa bolne realnosti neuspjeha Briselskog sporazuma.

Zvanični Beograd podsjeća na osobu koja se razvede ali ne umije da nastavi život dalje. Sve bivše YU republike su našle svoj put, identitet, istoriju, tradiciju i nasljeđe. Jedino Srbija luta, a dio političkog i društvenog establišmenta nalazi svoj smisao u konstantnom negiranju svakog napretka ostalih djelova bivše Jugoslavije i u upornom guranju klipova u točkove zemljama koje žele da postanu dio zapadne demokratije.

Teška je mentalna gimnastika potrebna da se prihvati nova epska fantastika u kojoj samoproglašeni vitez Ivica Dačić brani Cetinjski manastir od Cetinjana i od etničkih Crnogoraca u Crnoj Gori i širom svijeta.
Posljednji biser ministra spoljnih poslova Srbije Ivice Dačića je da onaj ko u Srbiji prihvata donošenje crnogorskog zakona o slobodi vjeroispovesti „izdaje svoju zemlju”. Kao da je Srbija pravoslavna džamahirija, pa u njoj nema mjesta za druga viđenja - drugih konfesija, agnostika, ateista, modernizatora, sekularista, filozofa, liberala, socijaldemokrata, zagovornika autonomije, itd. Ovo guranje u Miloševićev tor svih građana Srbije bi imalo smisla da su svi oni kolektivni članovi SPS-a, ali najveći dio Srbije odbacuje nazadne ideje te partije o etničkim granicama - koje vode porijeklo iz 19 vijeka.

Ministar Dačić je i pozvao na oduzimanje državljanstva građanima Srbije crnogorske nacionalnosti koji ga ne poslušaju da budu neka vrsta agitatora za interese Srpske crkve u Crnoj Gori, zaboravljajući da nije on, niti Beogradska patrijaršija gradila Cetinjski manastir i Pravoslavnu crkvu u Crnoj Gori, već upravo preci crnogorskih iseljenika sa ostalim građanima Crne Gore. Sakralni objekti u Crnoj Gori su kolektivno blago države Crne Gore, njenih građana i evropske civilizacije. Nijesu nasleđe dinastije Dačić.

Građani Crne Gore koji se izjašnjavaju kao Srbi nijesu dijaspora Srbije, već autohtono domicilno stanovništvo Crne Gore. Zakon o slobodi vjeroispovjesti je unutrašnje pitanje Crne Gore, a ne pitanje Srbije i njenih političkih predstavnika. Crnogorci u Srbiji su iseljenici ili potomci iseljenika iz Crne Gore. Oni nijesu marionete nijedne vlasti, ali poštuju državu u kojoj žive, njen Ustav i zakone. Ponosni su i na svoju postojbinu Crnu Goru, njenu nezavisnost, pripadnost zapadnim civilizacijskim vrijednostima i njene uspjehe na putu euroatlanskih integracija.

Crnogorci iz Srbije se neće miješati u događaje u Crnoj Gori, uprkos žestokoj kampanji ministra Dačića da postanu njegove političke pudlice, a da ih on zauzvrat pohvali. Crnogorci u Srbiji razmišljaju svojom glavom, a to je samo dokaz da država Srbija ima demokratske kapacitete.

Srbija u odnosima sa svakom bivšom Jugoslovenskom republikom iznova mora da otkrije da ne živimo u vrijeme Karađorđevića i da ne postoji dinastija u Beogradu koja komanduje dekretom svima u susjedstvu. Bivše jugoslovenske republike su imale respekt prema zvaničnom Beogradu dok je bio modernizatorska snaga u ovom dijelu Evrope, ali to je prokockano devedesetih godina prošlog vijeka. Crna Gora jeste mala, ali i jaka država koja je odoljela mnogim tajfunima i cunamijima u svojoj istoriji. Najveća zabluda Beograda je da će povremena košava iz Nemanjine ulice da oduva ponos i respekt koji građani Crne Gore i njeni iseljenici imaju prema svojoj državi.

Crna Gora i Srbija treba da evoluiraju od starih mantri o bratskim državama i narodima, ka savremenijem odnosu modernih ravnopravnih evropskih država koje imaju svoje interese, kao i sve države nastale iz bivše Jugoslavije. A mnogi interesi su zajednički: bolji život za svoje građane, ekonomski napredak, zaštita kulturnih tekovina, poštovanje manjinskih prava i tradicija svake države. Kada se izgubi paternalistički pristup vladajućih krugova u Beogradu prema susjedima nestaće i teret u odnosima u cijelom regionu.

Ono što daje trunku optimizma je da se u vladajućim strukturama u Beogradu po prvi put mogu osjetiti i čuti disonantni tonovi i da pojedini krugovi postaju svjesni da su Srbija i Crna Gora dvije nezavisne i suverene države koje ne funkcionišu po sistemu spojenih sudova. Ako se te naznake pokažu tačnim, i desi se neočekivani obrt u ponašanju Beograda, biće to dokaz o početku političke demokratske evolucije u Srbiji.