Реформы, sve po NATO standardima

Piše: Draško Đuranović

Imenovanje vršioca dužnosti direktora Obavještajno-bezbjednosnog direktorata u Ministarstvu odbrane Aleksandra Šaranovića te postavljenje dvojice njegovih saradnika, majora Radula Čovića i Ivice Simonovića, otvorilo je pitanje da li nova ministarka Olivera Injac zaista sprovodi reforme ili se na ovaj način otvaraju vrata za uticaj stranih faktora, van NATO strukture, u bezbjednosni vojni sektor Crne Gore. 

Odmah nakon objavljene vijesti poslanik SDP-a Raško Konjević reagovao je komentarom na Tviteru, pitajući Ministarstvo da li je Čović ,,počinio teže prekršaje sa NATO dokumentima“.

Istog dana oglasio se i Savo Kentera, predsjednik Atlantskog saveza u Crnoj Gori, koji je ustvrdio da iza postavljenja novih ljudi u Ministarstvu odbrane korist može imati samo – Rusija.

"Sa današnjim imenovanjima u vojnoj službi možemo slobodno reći da je Rusija u potpunosti preuzela kontrolu bezbjednosti u Crnoj Gori. Svaka čast na izuzetno izvedenoj operaciji Ambasade Rusije u Crnoj Gori i Kremlju", ocijenio je sarkastično Kentera.

Dan kasnije, Ministarstvo odbrane pokušalo je da opravda nova postavljenja, insinuirajući da Konjević i Kentera imaju namjeru da ,,slabe institucije i ugled zaposlenih u Ministarstvu i Vojsci“, te da žele da ,,dovedu u pitanje legitimitet odluka“ i u javnosti plasiraju ,,konfuziju i otpor procesima reformi i demokratizacije Obavještajno-bezbjednosnog direktorata“.

U resoru Olivere Injac tvrde da je riječ o ,,profesionalcima profilisanim za obavljanje složenih vojnih zadataka“ i naglašavaju da NATO saveznici i partneri ,,nikada nijesu osporili njihov rad“.

Da bi se afera u najavi odmah zataškala, oglasio se i potpredsjednik Vlade i koordinator svih službi bezbjednosti Dritan Abazović, koji je decidno ustvrdio da su svi postavljeni ljudi ,,apsolutno provjereni“ i da imaju ,,podršku naših zapadnih partnera“.

Vjerovatno su oštar ton i političke diskvalifikacije trebalo u startu da svim kritičarima zapuše usta, a teza da NATO partneri ,,nijesu reagovali“ posluži kao dokaz da je sve urađeno u saradnji sa zapadnim saveznicima iz Alijanse.

Međutim, informacije kojima Pobjeda raspolaže govore sasvim drugačije: nova postavljenja u bezbjednosnom sektoru Ministarstva odbrane ne mogu se nazvati demokratizacijom i reformama.

,,IZ RUSIJE, S LJUBAVLJU“

Naprotiv: novi član kolegijuma Obavještajno-bezbjednosnog direktorata Radule Čović svojevremeno je – baš nakon provjere kontraobavještajne službe NATO – ekspresno vraćen u Crnu Goru!

Decembra 2019. godine, tokom priprema crnogorskih vojnika u Poljskoj za vježbu Alijanse koja je trebalo da se održi u Letoniji, Čović je uhvaćen u kršenju bezbjednosnih protokola NATO. Podrazumijeva se da se svi vojnici država-članica NATO precizno pridržavaju svih bezbjednosnih protokola, kao što se podrazumijeva da će bezbjednjaci Alijanse budno motriti na rad svakog vojnika koji se nalazi na obuci ili usavršavanju.

Kako je NATO vježba bila kodnog naziva ,,Istureni položaj“ i odigravala se u zemlji koja se graniči sa Rusijom, provjere su bile temeljne i oficir Čović je ,,pao na ispitu“: kompromitovao je podatke koji se odnose na jedinice koje su na ,,isturenom prisustvu na Istoku“. 

Odmah je bio ispitan od NATO tima i na pitanje zbog čega je baratao povjerljivim podacima – Čović je ustvrdio ,,da su mu bili potrebni za ličnu upotrebu“?!

Odmah je pokrenuta procedura: Saveznička komanda je obavijestila Ministarstvo odbrane Crne Gore da je ,,oficir VCG Radule Čović kompromitovao tajne podatke“ i zatraženo je od crnogorskih vojnih vlasti da se provjeri je li ,,oficir VCG imao slična čudna ponašanja u Crnoj Gori“.

Bezbjednjaci NATO su očito sumnjali da bi podaci koje je neovlašćeno otuđio crnogorski oficir mogli da završe kod najvećeg oponenta Alijanse – Rusije Vladimira Putina.

Nakon dobijenih informacija, ministar odbrane Predrag Bošković povukao ga je sa pripreme za vojnu misiju, a NATO kontraobavještajni tim je tražio da se sprovede procedura i da vojna obavještajna služba ,,ispita oficira“.

Prema saznanjima Pobjede, zahtjev iz NATO-a je poštovan, a izvještaj Obavještajno-bezbjednosnog direktorata poslat je direktno u centralu NATO snaga u Briselu. 

Ako su zaista ministarka Injac i potpredsjednik Abazović naložili provjeru kandidata za osjetljiva mjesta u bezbjednosti Vojske Crne Gore, ako su nadležne bezbjednosne službe zaista provjeravale personalni dosje, kako je moguće da promakne informacija iz centrale NATO?

VOJNO-CIVILNA SLUŽBA

Nije to jedina kontroverza postavljenja šefova bezbjednosti u tajnoj službi Ministarstva odbrane.

Nejasno je i koji su motivi da se iz penzije aktivira i postavi za vršioca dužnosti Obavještajno-bezbjednosnog direktorata Aleksandar Šaranović. Pod velom tajne je i izbor njegovih pomoćnika: da li je upravo Šaranović predložio za svoje pomoćnike Čovića i Simonovića ili je to urađeno bez njegovog znanja i prethodne konsultacije.

Biografija Aleksandra Šaranovića ne nudi razlog da se kritikuje njegovo postavljenje. Riječ je o nekadašnjem profesionalnom vojniku Vojske Jugoslavije koji je, nakon obnove nezavisnosti, prešao da radi u državnoj službi. Zanimljivo, prema informacijama iz dva izvora Pobjede, službovao je u direktoratu za kontraobavještajnu djelatnost Vojske Jugoslavije i Vojske SCG.

To ga je, vjerovatno, preporučilo da nakon referenduma iz vojske pređe u policijski bezbjednosni sektor – u Agenciju za nacionalnu bezbjednost.

Nije bio na ključnim pozicijama, nekolike godine radio je u Baru. Prema izvorima našeg lista, tokom službe u ANB-u nije imao nekih obavještajnih uspjeha, ali upućeni tvrde da nije zabilježen neki profesionalni propust. Bio je povremeni, gostujući predavač na Pravnom fakultetu u Podgorici za pitanja iz oblasti bezbjednosti. Penzionisao se 2015.

Sada se reaktivira po nalogu nove vlasti i prvi put će biti na čelu kontraobavještajne službe (direktorata) Ministarstva odbrane.

Potpredsjednik Vlade i dalje tvrdi da su svi novi šefovi bezbjednosne službe ,,apsolutno provjereni“. Možda bi valjalo da Abazović, prije nego što krene u tvit-spin priču provjeri, radi javnosti, jedan detalj: kada pozove oficira Simonovića na telefon, neka provjeri koja se melodija himne oglašava kao zvuk zvona? Evo da pomognemo: himna jedne od tri velike nuklearne sile, a nije Sjedinjenih Američkih Država ni Kine.