Pomirenje!?

Za Antenu M piše: Ljubomir Mudreša

Posljednjih dana, puna su usta čelnika vladajuće većine o „pomirenju“, kao uslovu za opstanak građanskog društva u Crnoj Gori! Za to „pomirenje“ najviše se zalažu crkveni velikodostojnici SPS, nudeći ruku „pomirenja“ iz crnogorskih crkava i manstira koje su zapośeli nakon što je regent Aleksandar Karađorđević 1920. godine „ukinuo“ Crnogorsku Pravoslavnu Crkvu i, kako se očekuje, nakon što će premijer Zdravko Krivokapić još jednom ovjeriti „prenos“ 650 bogomolja i 54 km crkvenog zemljišta u vlasništvo Srbije, od kojih su većinu tih svetih mjesta gradili naši preci i koje su  sve zajedno branili tokom krvavih ratnih godina – Crnogorci?

U konačnom na „pomirenje“ zovu oni koji su uzeli sve, a poslije „mirenja“ nacionalnim Crnogorcima ostaje samo ime i prezime i Nebeske molitve na gradskim trgovima i ledinama! Kad pišem ovu crnogorsku stvarnost sebi kažem: Bez patetike, Ljubo! Ali, ovđe je ipak, riječ o činjenicama.

Ako su ovi uvodni redovi istorijska i ovovremenska konstanta, i ako se vladajuća većina deklaratvno zalaže za građanski koncept države, ali tako da u njemu nema Crnogoraca (ne po geografskoj odrednici, već po individualnom nacionalnom ośećanju) onda i logično pitanje: Može li u Crnoj Gori doći do stvarnog pomrenja?

One kolege koji prate zahuktale procese asimilacije jednog starog naroda, ne vjeruju u ponuđeno „pomirenje“ bez istinskog dogovora u kojem bi strana koja nude „pomirenje“ priznala da u Crnoj Gori, osim njih, žive i nacionalni Crnogorci, te Bošnjaci, Muslimani, Albanci, Hrvati, Romi i drugi, koji zajedno doživljavaju Crnu Goru kao jedinu, svoju državu. Bez toga nemoguće je istinsko pomirenje. Ovo tim prije jer agresivnoj presiji asimilacije, za sada mirno i kako im dolikuje dostojanstveno, odupiru se hiljade mladih građana jedine im Crne Gore. Znaju oni da idu hiljadugodišnjim državotvornim putem: Duklje, Zete i Crne Gore. U odrastanju su, mimo obrazovnog programa, više saznali da su njihovom državom upravljale četiri krunisane dinastije, što sadašnju Crnu Goru svrstava u sam evropski dinastički vrh. Otuda, sada, mirnim protestima brane značenje: Tuđemila, Careva Laza, Krusa, Grahovca, Sutjeske… Ponosni su zbog značaja Božićnog i Trinaestojulskog ustanka i koncepta građanskog društva.                 

Dakle, do isitinskog pomirenja teško je doći bez (sve)opšteg razgovora I dogovora, jer sada u verbalnom sukobu suprostavljena su, rekoh, dva koncepta – jedan, ustavno-pravno inaugurisan - građanski i drugi unitaristički, sa otvorenom težnjom vaspostavljanja Velike Srbije, u koju bi se Crna Gore utopila u granicama nekadašnje Zetske banovine. Dakle, jedna građanska opcija brani sebe, svoju istoriju, Crkvu, jezik, kulturu, suživot, a druga negira njihovo postojanje i otima sve ono što su prvi vjekovima stekli i svojim životima branili. Taj uvozni velikodržavni koncept javno pomaže zvanična Srbija „brigom o položaju srpskog naroda u Crnoj Gori“. Onima koji brane svoje postojanje, građansku, međunarodnu priznatu državu, članicu NATO-a koja je ozbiljno zakoračila na evropskom putu, negatori zamjeraju mahanje državnim zastavama, optužuju ih za „pećinski nacionalizam“ i- nude ruku „pomirenja“.  

Analiza današnje crnogorske zbilje može da ide u nedogled. S obzirom na to da je crnogorsko društvo duboko podijeljeno pa svako ima svoje istine, sa ili bez navodnika, rješnje se vidi u razgovoru i novim, slobodnim vanrednim opštim izborima. U vrijeme kada prvi čovjek CANU medijski pledira za razgovor iz kojeg bi proizašao konsenzus, taj bi poziv trebalo oživotvoriti i, prije svega na Javnom servisu, otvoriti dijalog o aktuelnim temama koje su pod tepih gurali komunisti i dojučeranja vlast. Tim prije što mnogi žitelji u Crnoj Gori ne znaju istorijske fakte, koje je ne mali broj stanovnika zamijenio mitovima i legendama. Crnoj Gori, sada i ovđe treba istina.

I, ako su Dukljanska Akademija Nauka i Umjetnosti, Crnogorski PEN, Nezavisno crnogorsko društvo književnika - izopšteni iz budžeta i beskućnici su u državi kojoj su dali sve, treba im, u onoj mjeri koje imaju druge (ćitaj tuđe) kulturne institucije, dati mogućnosti rada i stvaranja. Zbog namjerno zaustavljenog finasiranja časopisa "ARS", “Gledišta” i drugih, članovima pomenutih asocijacija je veoma skučen prostor javnog objavljivanja, prezentacije mišljenja i govora.

Preduslov za održavanje vanrednih izbora je dogovor o uslovima za njihovo održavanje. Veliku pomoć u izradi novih Zakona iz te oblasti može, ako hoće, dati Evropska unija. Ustvari, EU bi, tako, branila svoj građanski koncept koji je sada i u njoj ozbiljno ugrožen desnim skretanjinekim njenim članicama.
Crnoj Gori potrebne su institucije kakve imaju sve moderne države. Bez jakih institucija, koncept građanske Crne Gore nije održiv, jer ga pokušavaju rušiti komšijske, jednonacionalne države.