Cetinje - prepreka na putu srpskom svetu

Za Antenu M piše: Ahmed Avlijani

Iako bi se na prvo i površno gledanje na ustoličenje mitropolita Crkve Srbije u Crnoj Gori Joanikaja, na Cetinju, i na crnogorsko - srpsko crkveno pitanje uopšte moglo gledati kao na religijsko i isključivo crnogorsko - srpsko kada samo malo zagrebemo ispod površine ovog pitanja naići ćemo na mrežu čvrsto ispreplijetanih niti koje sa ovim pitanjem povezuju sve narode u Crnoj Gori, cijelu državu Crnu Goru, cijeli region i sve narode u njemu.

Jer, posmatrati Crkvu Srbije samo kroz njeno religijsko djelovanje i van onoga što je njena društvena uloga a posebno van onoga što je njena uloga u ratovima koji su se poslednjih vijek i po vodili na Balkanu je banalizacija društveno političkog konteksta u kojem živimo i nedopustivo propuštanje da konstatujemo njenu ulogu u vremenu iza nas, u vrememu našem i u vremenu što slijedi i da se u odnosu na tu njenu ulogu odredimo.

Pri tom, uticaj Crkve Srbije na taj kontekst, u cijeloj regiji a u Crnoj Gori posebno, danas je kompleksniji, snažniji i jači nego što je to ikada bio slučaj kroz cijelo njeno, u najmanju ruku kontroverzno trajanje na ovim prostorima a istorija nas je naučila da jačenje njene uloge u korelaciji sa rastućim (veliko)srpskim nacionalizmom i nacionalističkom euforijom i teritorijalnim pretenzijama vodi ravno u zlo, rat, stradanje i zločine.

Nije, vjerujem, neophodno podsjećati nas na ulogu Crkve Srbije u svim mračnim događajima regionalne istorije u poslednja dva vijeka, obzirom da o tome sve manje - više znamo, bilo da govorimo o 1918. g. i svirepom postupanja sa protivnicima okupacije Crne Gore; bilo o periodu od 1941. do 1945. i stravičnim zločinima nad Bošnjacima i komunistima ili o nesrećenim devedesetim i zločinima vršenim uz puni blagoslov svještenstva Crkve Srbije poput onog datog po zlu čuvenim Škorpionima prije nego što su pobili one mlade, nenaoružane i vezane momke u okolini Srebrenice ali, želimo li pokušati da osvijetlimo ono što se sada dešava u Crnoj Gori i vaskolikom "srpskom svetu", moramo imati u vidu tu ulogu Crkve Srbije.

Sa punim znanjem o tome, svjesni da Crkva Srbije stoji čvrsto na velikosrpskoj, velikodržavnoj ideologiji već skoro puna dva vijeka i svjesni da je taj projekat nemoguć bez nestanka Crnogoraca i Bošnjaka na jedan od tri načina: posrbiti, protjerati ili ubiti - mi imamo puno pravo na izvodjenje jasnog zaključka da je planirano ustoličenje mitropolita Crkve Srbije u Crnoj Gori, na Cetinju, događaj koji i po namjeri i po posljedicama koje mogu iz njega proisteći nadilazi ono za šta se on želi predstaviti u svojoj lukavo osmišljenoj i za neupućene bezazlenoj i nevinoj najavi baš kao što je i mitropolit Crkve Srbije u Crnoj Gori, Joanikije, mnogo više od mitropolita i što je Crkva Srbije mnogo više od crkve.

Insan ne mora biti ni naročito razborit ni naročito upućen u političke i društvene prilike u Crnoj Gori da bi znao da je demokratska, evropska, građanska, sekularna i antifašistička Crna Gora upravo ona Crna Gora koja stoji na putu hegemonističkoj velikosrpskoj politici kojoj je Crkva Srbije ključni ideološki baštinar i protagonista ali i operativni izvođač terenskih radova a koja Crnu Goru vidi kao malu srpsku pokrajinu koja ima sve ono što Srbija nema. Nalazi se na prelijepoj i atraktivnoj geolokaciji sa izlazom na more i ima dugu, prepoznatljivu i prestižnu istoriju.

Zato se danas ne treba čuditi što Crkva Srbije zajedno sa aktuelnom vlašću u Srbiji, koja i ne krije pretenzije na neku vrstu (ne)formalnog paternalizma nad svim teritorijama na kojima Srbi žive, udara na sve temeljne vrijednosti moderne Crne Gore a prije svega na njenu sekularnost, gradjanski koncept, evropski vrijednosni sistem i multikulturalnost.

Oni time, zapravo, žele poništiti faktički suverenitet Crne Gore i predati ga u ruke "predsednika svih Srba" a samu Crnu Goru podrediti velikosrpskim interesima nakon što joj ukradu istoriju.

Za postizanje tog cilja "slomiti" Cetinje čini se nužnim jer je Cetinje, osim što je simbol crnogorske države, istorije i nacije, simbol građanske Crne Gore i jugoslovenski simbol otpora ludilu devedesetih koje je proizvelo najmonstruoznije zločine u poslijeratnoj Evropi a koje danas doživljava povampirenje kroz projekat srpskog sveta iza kojeg čvrsto stoji srpska vlast i Crkva Srbije.

U tom kontekstu, da se vratim na početak, pitanje ustoličenja mitropolita Crkve Srbije na Cetinju najmanje je pitanje religije a dominantno je pitanje politike, i to ne samo u Crnoj Gori već znatno šire, i kao takvo pripada cijelom društvu u Crnoj Gori jer se na Cetinju vodi odsudna bitka za nezavisnu, građansku, sekularnu i evropsku Crnu Goru.

Ostavljati to pitanje etničkim Crnogorcima da ga sami rješavaju i praviti se mrtav čekajući da velikosrpski međed pređe na drugoga ili jednostavno ode jako je pogrešna i kratkovida politika manjinskih naroda u Crnoj Gori jer taj međed cijelu šumu želi samo za sebe i nikog ko se ne uklapa u njegovu viziju šume neće ostaviti u njoj, posebno ne manjine. Makar ne na površini šume.

I, da ne zaboravim, manjine u Crnoj Gori imaju još jednu obavezu u vezi sa aktuelnim pitanjem. Devedesetih sam bio tinejdžer, Bosnjak, dok je u Bosni bjesnio najkrvaviji rat novije evropske istorije. Bošnjaci u Crnoj Gori bili su "legitimna" meta za maltretiranje, prebijanje i - MRŽNJU. Mislio sam tada da nas u Crnoj Gori, sem Cetinjana, niko ne voli i ne brani.

Znam da to nije bila potpuna istina ali da je bila jako blizu potpunoj istini - jeste. Zato smo danas i iz ovog razloga dužni stati uz Cetinje, Cetinjane i Crnogorce, u trenutku kada su Crnogorci vjerovatno najugroženiji narod u Evropi i kada je Cetinje pod opsadom srpskog sveta koju sprovodi Crkva Srbije sa policijom Crne Gore.

A kada smo već kod opsade da ne propustim priliku da konstatujem kako se taktika da ustoličenjem mitropolota Crkve Srbije na Cetinju makar i simbolično osvoje Cetinje a time i Crnu Goru pokazala pogrešnom pa je na Cetinju projekat srpskog sveta zajedno sa Crkvom Srbije upao u svoju zamku iz koje nikako ne može izaći kao pobjednik.

Jer, i istoličenje mitropolita Crkve Srbije pod svojevrsnom i do sada neviđenom policijskom opsadom od skoro 2000 policajaca i uz protest cijelog Cetinja jednako je politički gubitničko kao i odluka da se ustoličenje obavi na nekom drugom mjestu.

Samo bi izbor druge varijante bio časniji i odgovorniji, ukoliko je onome ko o tome odličuje do časti i odgovornosti uopšte stalo, ali za tu odluku potrebno je mnogo više hrišćanske ljubavi nego što je u Crkvi Srbije ima i mnogo manje političkih (velikosrpskih) pretenzija nego što ih u Crkvi Srbije ima.

Zato, puna i nedvosmislena podrška gradjanskoj Crnoj Gori koja se danas brani na Cetinju uz poziv na mir jer mir i ljubav nemaju nikakvu alternativu.