Popović na Konferenciji P.E.N.: Jezička, kulturna i nacionalna diskriminacija Crnogoraca

Primjeri koje sam naveo o sistematskoj diskriminaciji i asimilaciji nacionalnih Crnogoraca, i diskriminacije ostalih građana koji se odupiru velikosrpskom nacionalizmu, nastavak su iste ideologije što je pokrenula četiri rata prije tridesetak godina, u kojima je izvršen urbicid i genocid, ubijeno preko sto pedeset hiljada i protjerano nekoliko miliona ljudi.

Milorad Popović, predsjednik CDNK i član crnogorskog P.E.N.

U savremenoj Evropi, onom dijelu koji je pripadao komunističkom svijetu, tri su nacije kojima se brutalno negira pravo na odjelitu književnost, jezik i kulturu. Riječ je o imperijalnoj ideologiji  moćnijih država-nacija, koju sprovode prema manjim, nedovoljno konsolidovanim, takozvanim podijeljenim jezičkim, kulturnim i političkim entitetima: ukrajinskoj, bjeloruskoj, crnogorskoj naciji. Ukrajinsko i bjelorusko pitanje, za razliku od crnogorskog, prevashodno zbog brutalne agresije Rusje na Ukrajinu, i značaja Moskve u geopolitičkom, vojnom i ekonomskom smislu, u fokusu je globalnog javnog mnjenja.

Pokušaj državnog udara u Crnoj Gori 2016. godine, u režiji ruske vojne obavještajne službe GRU, i kontinuirane veliksrpske pretenzije na suverenost i nezavisnost  Crne Gore, kao i eksplicitno negiranje crnogorske nacije, dosad nijesu bili u fokusu evropskog javnog mnjenja. Jer, moćne rusko-srpske propagande mreže u velikoj mjeri su uspjele uvjeriti čelnike i medije demokratskih zemalja – kojima je Crna Gora od perifernog značenja zbog svojih skromnih teritorijalnih dimenzija i maloljudnosti  –  da je aktuelni režim u Podgorici, koji je došao na vlast uz finansijsku, propagandnu, i diplomatsku potporu Beograda i Moskve, u stvari reformski, demokratski i proevropski opredijeljen.

S obzirom na Povelju međunarodnog PEN-a, koja je prevashodno određena zaštitom jezika, pisaca i novinara, neću ulaziti u širu elaboraciju društvenih i političkih prilika u Crnoj Gori: ali, nužno je ukazati na nedemokratsku prirodu marionetske vlasti u Podgorici, čiji je zadatak nasilno preoblikovanje kulturnog i nacionalnog karaktera Crne Gore. Pretvaranje crnogorskog društva i države u zemlju „srpsko-ruskog sveta“ sprovodi se u razuđenoj represivnoj i propagandističkoj kampanji, kriminalizovanjem suverenističke proevropske opozicije i sistematskim razaranjem odjelitog istorijskog, političkog, religijskog i kulturnog identiteta, multikulturalnosti i sekularizma. Ova mračna ideologija je poseban akcenat stavila na diskriminaciju pisaca, novinara, izdavača, strukovnih organizacija, medija, koji promovišu  crnogorski jezik i književnost, slobodu izražavanja, multikulturalnost i građanske vrijednosti. U prilog ovim tezama navešću nekoliko zornih primjera.

Dritan Abazović, predsjednik Vlade Crne Gore, u državnom je parlamentu mahao mojom fotografijom, kao potjernicom, ne spominjući mi ime: na mafijaški način pokušavajući da me zastraši, kompromituje i dodatno izloži prijetanjama njegovih bezbjednosnih službi, paravojnih i kriminalnih struktura  bliskih režimu.

Abazović je tražio da se Andreju Nikolaidisu, najpoznatijem crnogorskom piscu srednje generacije, oduzme status Istaknutog kulturnog stvaraoca, koji je dobio na osnovu kriterijuma propisanih Zakonom o kulturi. Nije suvišno podsjetiti da su stečena prava piscima i intelektualcima oduzimana jedino u nacifašističkim i komunističkim režimima.

Učešće Sretena Vujovića, potpredsjednika crnogorskog PEN-a, u mirnim građanskim demonstracijama, režim je inkriminisao kao krivično djelo, koje se prema crnogorskim zakonima presuđuje do tri godine zatvora.

Predsjednik Vlade je, u staljinističkom duhu, prijetio i urednicima nezavisnih medija, Darku Šukoviću, Drašku Đuranoviću, Ljubu Filipoviću, da će otkriti javnosti: ko im finansira medije, kreditira stanove, o kome se pogrdno izražavaju u privatnim razgovorima!

Crnogorski PEN centar i Crnogorsko društvo nezavisnih književnika, čiji sam predsjednik, u posljednje tri godine iz državnog budžeta nije dobilo niti jedan euro!

Zbog izostanka državne potpore izdavači koji su targetirani od velikosrpskih vlasti, kao i časopis "Ars", koji je dio mreže srednjoevropskih časopisa "Revija u reviji", uskoro će prestati sa radom.

Vlasti prijete gašenjem Fakulteta za crnogorski jezik i književnost, jedine visokoškolske ustanove koja se oduprla procesu marginalizacije i negiranja  crnogorskog jezika i književnosti.

U više od dvije trećine opština u Crnoj Gori, gdje su na vlasti stranke pod patronatom Beograda i Moskve, nijesu dozvoljene promocije pisaca i knjiga koji se ne uklapaju u velikosrpski kulturno-ideološki koncept.

Na Radio televiziji Crne Gore, koja je nominalno javni servis građana, nije moguće promovisati djela nepodobnih književnika, umjetnika i naučnika. (Direktor RTCG je zabranio novinarima da se u svojim prilozima služe jotovanom varijantom crnogorskog jezika, koja je oficijelno kodifikovana.) Pisci i umjetnici crnogorske nacionalnosti, osim dvoje-troje koji su iz egzistencijalnih razloga pristali na kolaboraciju sa režimom, smijenjeni su sa rukovodećih funkcija u resorima kulture i prosvjete bez valjanog obrazloženja, iako imaju stručne reference i profesionalne uspjehe.

Na sličan način vrši se progon profesionalnih novinara: s nacionalnog javnog servisa najbolji i najiskusniji urednici su smijenjeni, profesionalno i materijalno degradirani, jer nijesu pristali biti dio kleronacionalističke propagande. Takođe se najavljuje smjena uredništva podgoričke Gradske televizije, lokalnog javnog servisa, trenutno jedine televizije, u kojoj još imaju pristup opozicioni političari i intelektualci.

Bezbrojni su primjeri govora mržnje, koji se katkad koristi i vokabularom tipičnim za nacifašističke režime. Bliski saradnik novoizabranog predsjednika Crne Gore nedavno je rekao da Cetinje, grad koji je  prepoznat kao simbol multikulturlnosti i tolerancije, te glavni centar otpora velikosrpskoj asimilaciji Crnogoraca, treba „dekontaminirati“. Pojam „dekontaminacija“ svojevremeno je upotrebljavao Hermann Göring, u svojim instrukcijama za tzv. konačno rješenje židovskog pitanja. Izjava  režimskog ideologa ima dodatno značenje, zato što  je Cetinje devedesetih godina prošlog stoljeća bilo grad s najmasovnijim antiratnim pokretom na prostoru ex Jugoslvije. I danas ovaj grad nastavlja vjekovnu tradiciju otpora nasilju, ratnim zločinima i okupacijama, i više od dvijesta dana, duže od bilo kojeg drugog grada u Evropi, organizuje protesne šetnje protiv ruske agresije na Ukrajinu.

Dakle, u Crnoj Gori nije u pitanju eminentno geopolitika: hoće li nadvaladati i trajno se stabilizovati prokremaljska velikosrpska vlast, već je prevashodno riječ o  ljudskim pravima pripadnika jedne evropske kulture i nacije kojoj prijeti asimilacija i nestanak. Primjeri koje sam naveo o sistematskoj diskriminaciji i asimilaciji nacionalnih Crnogoraca, i diskriminacije ostalih građana koji se odupiru velikosrpskom nacionalizmu, nastavak su iste ideologije što je pokrenula četiri rata prije tridesetak godina, u kojima je izvršen urbicid i genocid, ubijeno preko sto pedeset hiljada i protjerano nekoliko miliona ljudi.

Elem, proces konačnog rješenja crnogorskog pitanja u režiji velikosrpskih imperijalista u nekim segmentima je u završnoj fazi, što potvrđuje činjenica da se  od kraja osamdesetih godina do danas – za  tri i po decenije – broj nacionalnih Crnogoraca u Srbiji smanjio više od sedamsto posto –  sa sto četrdeset sedam na dvadeset hiljada. Nedavno je Vlada Crne Gore, mimo propisa, najavila da će se u jesen tekuće godine sprovesti popis stanovništva, mimo utvrđnih propisa, koji zabranjuju da se u istoj kalendarskoj godini održavaju državni izbori i popis stanovništva. Zbog toga treba očekivati da će režim svim sredstvima, prema instrukcijama Beograda, raznim manipulacijama i ucjenama, sve učiniti da broj nacionalnih Srba bude veći od broja Crnogoraca. Jer je to jedan od uslova da se promijeni Ustav, da bi  Crna Gora postala još jedna država srpskog naroda.

Da zaključim, u Crnoj Gori danas se masovno krše ljudska prava, vrši progon i diskriminacija pisaca i novinara, u kontekstu zločinačkog plana asimilacije i uništenja jedne evropske kulture i nacije. Nacionalni Crnogorci, u sopstvenoj državi, u kojoj su prema posljednjem popisu stanovništva relativna većina, imaju manja prava u domenu jezika, kulture, slobode izražavanja, od bilo koje manjinske nacionalne zajednice u Evropi.

Stoga, pozivam međunarodni PEN centar, da u skladu sa svojom Poveljom, osudi sve oblike kršenja individualnih i kolektivnih prava u Crnoj Gori, posebno prema  piscima, novinarima, medijima, izdavačima, strukovniim književniim udruženjima.

 (Izlaganje na Konferenciji međunarodnog PEN-a, koja se održava 12-14. maja u Zagrebu)