Hillova ljubav prema Srbiji i ljubav Srba prema Americi

Piše: Goran Mišić

Otkud naprasno javno iskazivanje ljubavi Washingtona i Beograda, viđena u dva video-spota emitovana u udarnim terminima na srpskim televizijama? Najprije je Ambasada SAD u Beograda snimila video u kojem ambasador Christopher Hill, srpski političari i druge javne ličnosti promoviraju navodno prozapadno opredjeljenje Srbije, uključujući i premijerku Anu Brnabić i – vlasnika Televizije Pink Željka Mitrovića.

Ružičasti regionalni kanal je inače jedan od bastiona medijskog antiamerikanizma naraslog u Srbiji do neslućenih razmjera i jedan od onih prorežimskih medija za koje demonstranti na ulicama već tri mjeseca traže zabranu emitovanja na nacionalnim frekvencijama.

Mitrović je Hillu odgovorio spotom u kojem lično predvodi kolonu oldtajmera ulicama Beogradama iz kojih djevojke mašu srpskim i američkim zastavama, što se američkom ambasadoru očigledno prilično svidjelo.

Crne i ružičaste liste

Izazvalo je to, međutim, silne reakcije na socijalnim  mrežama, uglavnom negativne, osim na Twitter-nalogu samog Mitrovića gdje je dobio pohvale brojnih svojih pratitelja. Naravno, nema tu mnogo ili bolje reći nimalo ljubavi ni kod Hilla, a kamoli kod Mitrovića, poznatog službenika svih vlasti još od vremena Mirjane Marković, supruge Slobodana Miloševića, koja mu je sada već vrlo davno i omogućila da stvori medijsku imperiju od bitnog značaja za društveni i politički život Srbije. Zbog zoga treba prepoznati različite interese velike Amerike i male Srbije koji, realno, uprkos retorici u javnom prostoru nisu relaksirani još od 1999. godine i bombardovanja SR Jugoslavije i uvidjeti da li i koja strana mijenja svoje pozicije kada je riječ ne samo o odnosu SAD prema Srbiji nego i cijeloj regiji.

Pogotovo, kada se uzme u obzir nedavno stavljanje na američku crnu listu sankcija šefa Bezbjednosno-informativne agencije (BIA) Aleksandra Vulina, ali i lidera manjeg bh. entiteta u susjedstvu Milorada Dodika i njegovih najbližih saradnika.

Usput, u Beogradu se, ne samo u opozicinim redovima, može čuti da stavljanje Vulina na američku listu sankcija nikako nije usamljen potez State Departmenta već najava mogućeg šireg spiska na kojem se navodno nalazi i sam Mitrović. Posmatrano iz tog ugla, onda Mitrovićevo ulagivanje Zapadu može biti krajnje pragmatično odnosno potez koji bi trebalo zaustaviti pojavljivanje šefa najgledanije televizije na crnu listu.

Za sada pravog odgovora nema ni na pitanje je li riječ samo o protokolarnom obilježavanju 105. godišnjice uspostave “tradicionalno dobrih” bilateralnih odnosa, kako se usput navodi u medijskim objavama, nagovještaj moguće promjene kursa prema “onima koji su nas bombardovali”  ili nečem sasvim trećem? Zapravo, ima tu od svega po malo istine, ali ne i pravih odgovora kao ni na razloge neuobičajenog Hillovog pojavljivanja na Pinku, televiziji koju su do sada podjednako u širokom luku izbjegavali svi zvaničnici SAD, jer se radi o simbolu svakovrsnog kiča, šunda, realityja i udvoričkog odnosa prema vlastima u Beogradu, ali i Moskvi i Pekingu.

Srbija na Zapadu

U promotivnom spotu Američke ambasade, pored Hilla i Mitrovića koji su u glavnim ulogama, pojavljuju se i Ana Brnabić i ambasador Srbije u SAD Marko Đurić, koji horski ponavljaju kako je to jedini put kojim Srbija treba da ide, a to je “onaj koji vodi na Zapad”.

Hillu nije preostalo ništa drugo nego nego je na Twitteru napisao: “Saglasan sam. Budućnost Srbije je na Zapadu“.

Službeni Beograd dugo nije afirmativno progovorio o svom navodno evropskom putu, nije otvorio nijedan klaster na putu ka Evropskoj uniji, a predsjednik Vučić vrlo često kritikuje zapadne zemlje.

Na početku spota pojavljuje se Hill koji poručuje: „Srbija ide ka Zapadu. Možda ne dobijaju svi isti utisak, ali Srbija teži Zapadu“.

Potom se smjenjuju premijerka Brnabić, ali i vlasnik Pinka Mitrović. Upravo je Mitrović posljednjih nedelja povećao broj nastupa u medijima u kojima govori u superlativu o saradnji sa Zapadom.

„Mi smo zapadna zemlja, de facto, moramo to priznati. Jedina stvar koja može brže da nas vodi u bolji životni standard građana je taj“, kaže Mitrović u video-spotu.

„Najbolje mjesto, jedina opcija za održivu, prosperitetnu budućnost Srbije je u okviru Evropske unije. Mi smo kulturno, geografski, istorijski deo evropskog kontinenta i evropske porodice naroda“, poručuje u spotu Ana Brnabić.

Ambasador Srbije u SAD Marko Đurić  kaže kako je Srbija u potpunosti spremna da se uključi u evrointegracije, a u spotu se pojavljuju i vojni analitičar Aleksandar Radić, kao i politički analitičar Darko Obradović.

Šira javnost, što potvrđuju brojne ankete u posljednje vrijeme, pogotovo nakon ruske invazije na Ukrajinu, ne misli tako, a uporno odbijanje Srbije da svoju spoljnju politiku uskladi sa evropskom popitanju uvođenja sankcija Rusiji naprimjer, ili deeskaliranju prilika na Kosovu, daje za pravo onima koji u Beogradu vide glavne kreatore novih stranputica ne samo za Srbiju nego i za prostor cijelog zapadnog Balkana.

„Ne mislim tako“, napisao je bivši funkcioner SNS Dragan Šormaz, koji je priložio mapu na kojoj se vidi stopa organizovanog kriminala, na kojoj je Srbije treća po redu.

Reagovao je i Evropski pokret koji je poručio da vrijednosti ove vlade, ipak, malo više “leže na Istoku”.

Pamflet ili pismo upozorenja

Raspravu o tome kuda ide Srbija, na Zapad ili neko drugo mjesto, opet neočekivano, prekinulo je pismo u kojem se traži promjena zapadne politike prema Srbiji. Sve suprotno od onoga što se nalazi u spomenutom spotu Christophera Hilla. Beograd je samo hladno konstatirao kako je to djelo albanskoj lobija u svijetu iako pismo nije nimalo ga Srbija smatra lobističkim pamfletom, a ne upozorenjem pred novu jesenju diplomatsku ofanzivu poslije godišnjih odmora.

Dok se glavni igrači, SAD i EU, ne vrate na teren, predsjednici spoljnopolitičkih odbora SAD, Ujedinjenog Kraljevstva, Njemačke, Ukrajine, Litvanije, Irske, Islanda, Latvije, Češke, Estonije, pojedini poslanici evropskog i britanskog parlamenta kao i američki kongresmeni uputili su pismo zvaničnicima Evropske unije, Sjedinjenih Država i Velike Britanije u kojem traže promjenu pristupa prema Srbiji koji je prema njihovom viđenju “previše popustljiv”.

Sve ovo treba čitati s dosta opreza i u svjetlu najavljene diplomatske ofanzive koja će sigurno uslijediti iz SAD i EU odmah poslije ljetnje pauze.

Sigurno je da će Zapad učiniti sve da se situacija na Kosovu, pogotovo u četiri pretežno srpske opštine na sjeveru, dovede pod kontrolu, smanje tenzije, i nastavi primjena postignutih sporazuma u Briselu i Ohridu.

Već tada biće i jasnija pozicija aktera i propagatora iznenadne “ljubavi” Srbije i Amerike koje osim u video-spotovima – nema.

Na to podsjeća i Dragan Šormaz, osnivač Evroatlantskog savjeta Srbije, koji kaže kako trpeljivost EU i SAD prema Srbiji proizlazi iz njihove želje da se što prije, ove jeseni, postigne dogovor i potpiše „krajnji pravno-obavezujući sporazum“ između Srbije i Kosova, ali ne iz straha da bi Srbija mogla prijeći na stranu Rusije.

“Srbija je odavno na strani Rusije. Vučić prezire Zapad i sve njegove vrednosti! On se neko vreme krio iza leđa Angele Merkel i mnoge u Srbiji, pa i mene, zavarao da je shvatio realnost i da Srbija treba da postane član EU. On i njegov prošireni kabinet koji sebe zove vladom Srbije više ništa ne rade po tom pitanju. On već godinama truje javni prostor narativom o slobodarskoj politici, nezavisnoj, samostalnoj i neutralnoj. Vojna neutralnost je ruska podvala koju je koristila i u Ukrajini i Moldaviji, ali samo je kod nas preživela. Ko danas kaže da je neutralan u stvari je na strani Rusije. Srbija danas nije nezavisna i suverena, nego ruski sluga, Vučićevom voljom”, smatra Šormaz.

Spremne mjere i protiv Beograda

I pored promotivnog spota Ambasade SAD-a na Pinku “Srbija na Zapadu” i uzvraćanja razvijanja zastava Unclea Sama, u Beogradu mnogi očekuju kako će EU i SAD prihvatiti promjene koje radi Kosovo  i prebaciti loptu u Vučićevo dvorište.

Tražiće da se Srbi na sjeveru vrate u institucije i učestvuju na izborima, a potom da se  dijalog završi sporazumom, zbog čega je i specijalni izaslanik Velike Britanije Stuart Peach boravio u Srbiji, a iz Brisela već stiglo kristalno jasno upozorenje portparola službe za spoljnje poslove EU Petera Stanoa da se i Srbija može naći na udaru briselskih mjera, poput Kosova, ukoliko članice EU procijene da Beograd ne čini dovoljno na deeskalaciji krize.

“Predstavili smo mjere protiv Vlade Kosova, zbog njihove nemogućnosti da krenu evropskim putem ka deeskalaciji. Sve što radimo, radimo u koordinaciji sa 27 članica EU i našim partnertima, prvenstveno Sjedinjenim Američkim Državama. Uvešćemo i mjere protiv Srbije jer ne radi ništa na smirivanju napetosti,“ izjavio je Stano.

Više je nego očigledno da to neće zavisiti od prozapadnih izjava ambasadora Hilla i Željka Mitrovića, te mahanja američkim zastavama uz australski bend AC/DC i svima znani hit “Highway to Hell”, nego od odnosa Beograda i Moskve koji i ne mora biti toliko eksplicitan kao u Šormazocojizjavi.

Mada je teško skoro i nemoguće zamisliti da bi Mitrović tako jasne i direktne prozapadne poruke slao bez znanja i odobrenja predsjednika Vučića.