Decenija pozlaćene narodne kuhinje za "hljeb nebeski" sa svetosavskim kvascem

Za Antenu M piše: Radmila Tomović 

Crkva Srbije u Crnoj Gori ugostiće tokom vikenda parijarha Porfirija, a povodom desete godišnjice „osvećenja hrama Hristovog vaskrsenja u Podgorici“. Doduše, ako ćemo precizno, godišnjica je već prošla, bila je 7. oktobra, ali da ne sitničarimo.

Elem, kako se već danima objavljuje na zvaničnom sajtu Mitropolije, 14. i 15. oktobra biće održano nekoliko važnih događaja  –  dolazak Porfirija, obilježavanje pomenutog jubileja, doček moštiju Svetog Spiridona i osvećenje kamena temeljca crkve Svetoga Save, kao i temelja Pravoslavne gimnazije “Sveti Sava”, čija izgradnja je počela u podgoričkom naselju Stari aerodrom. Uglavnom, za vjerni narod mnogo svetkovina, za vrijedni kler pune ruke posla. I sve, gle slučajnosti, uoči najavljenog popisa i blagovijesti o formiranju vlade.

Tradicionalno, krupni crkveni događaji u Crnoj Gori zavrijedili su i značajnu minutažu na srpskom Javnom servisu. Tako je priliku da gostuje  u Jutarnjem programu RTS-a dobio i starješina podgoričkog hrama Nikola Pejović, koji je sa gledaocima najveće medijske kuće u Beogradu podijelio i sjećanja na početak devedesetih i, neminovno,  riječi pokojnog  mitropolita Amfilohija: „Hram Hristovog vaskrsenja je počeo sa gradnjom 1993. godine u vrijeme velike ekonomske krize i tadašnjeg Mitropolita crnogorsko-primorskog Amfilohija svi su pitali kako u nemaštini kada ljudi gotovo nemaju hljeba da jedu, da se gradi jedan veliki, velelepni hram. On je tada rekao da se hram upravo zbog toga i gradi, da bismo imali zemaljskog hljeba, potrebno je da se vratimo Hljebu nebeskom, jer je Podgorica bila jedini prestoni grad koji nije imao svoj saborni hram”.  

I kako to obično biva - velika ekonomska kriza, ratovi, siromaštvo i sankcije, prosto izbace duhovnost u prvi plan, pa se ispostavilo se da je prikupljanje sredstava za gradnju hrama pitanje svih pitanja. Jer, prisjetimo se gornjeg citata – „da bismo imali zemaljskog hljeba potrebno je da se vratimo hljebu nebeskom!“

A, za „hljeb nebeski“ trošeno je nemilice. Na oko 6000 metara kvadratnih, kolika je površina jedne od najvećih građevina takve vrste na Balkanu, rađene su pozlaćene freske. Crkveni luster, jedan od najvećih u Evropi, težine 1.200 kilograma, dopremljen je iz Ukrajine. „Na ovom hramu nalazi se i sedam zlatnih krstova i 17 zvona - jedno je teško čak 11 tona i najveće je u istoriji Balkana, a najmanje je možda i najmanje u istoriji – 3, 5 kilograma“, s neskrivenim ponosom je tadašnjim medijima objašnjavao jedan od sveštenika Crkve Srbije. I, to nije sve. Mermer za ikonostas dovožen je iz Indije, a brojni ukrasi iz Rusije i Ukrajine.

I za sve to utrošeno je preko 6 miliona eura! Tadašnjih.

Novac je prikupljen od mnogih donatora – na prvom mjestu od vlade, potom od zaposlenih u državnim, sada propalim preduzećima, kroz akciju „Euro za hram“, od vlade Srbije, odnosno srpskog Ministarstva vera... Koliko je država ukupno uložila novca nije do kraja jasno – bivši predsjednik, pokojni  Momir Bulatović, tvrdio je da je opredijeljeno 7 miliona tadašnjih maraka, ali je mitropolit Amfilohije to negirao, tvrdnjom: „Bulatović je kazao da je vlada donijela odluku o pomoći od sedam miliona , ali je isplaćeno 1, 5 miliona, dakle samo dio odobrenog novca“.

Posebne kontroverze pratile su i prate freskopis u hramu. Sa oreolima svetaca, u odjeljku koji bi trebalo da predstavlja Raj, oslikani su crkveni velikodostojnici, neimari koji su projektovali i gradili hram, sveštenici i narod... U odjeljku koji, valjda, predstavlja Pakao galerija likova je izuzetno bogata i šarolika – od Tita, preko Marksa i Engelsa...

Neki kažu da su prepoznali i Mila Đukanovića i Ranka Krivokapića! U kom odjeljku je Đukanović, velika je enigma. Dug je bio put od ljubavi do mržnje.

Osvećenje hrama, uglavnom, crkveni velikodostojnici označili su najvažnijim događajem u istoriji Crne Gore! Ništa Berlinski kongres, ništa brojne slavne bitke, ništa prva štamparija... Sve prije hrama – ne važi!

O značaju hrama, ocjene klera su nepodijeljene – Saborni hram je sjedište kulturnog i duhovnog života pravoslavnih vjernika u Crnoj Gori. I mjesto pomirenja!

Tako je, bravo! Naročito ovo posljednje.

Podsjetimo na jedan ne tako davni događaj, jednu bizarnu ličnost i sramnu reakciju okupljenih. Mjesto zbivanja – plato ispred hrama, vrijeme zbivanja – „veličanstvene litije“. Okupljenom kleru i narodu obratio se izvjesni Predrag Popović, sveštenik  iz Velike Plane. Poznat po ilegalnim ulascima na Kosovo, besjedama na youtube i inim društvenim mrežama. Citiramo dio njegovog govora, ispred podgoričkog hrama, u februaru 2020. godine.

„A oni koji budu glasali za ovaj Zakon (o slobodi vjeroispovjesti), oni koji budu spustili ruku za to da se ukine, oni bolje da se nisu ni rodili, jer će gledati seme kako im se zatire, jer će se sramno govoriti ime njihovo, jer će iz bratstva i rodbine biti izbačeni, jer će se mimo groblja sahranjivati, kao oni nečastivi koji su sami sebi život oduzeli. Biće sramni“.

Šta bi rekao Isus za ovakav način zasluživanja "carstva nebeskoga", nadajmo se da Bog zna.