Spiker u četničkom šinjelu

Za Antenu M piše: Mirjana Kostić

Ono što nije ostvario silom, Andrija Mandić dobiće milom. Preciznije, Milojkovom zaslugom. Sedam godina nakon pokušaja nasilne promjene vlasti u Crnoj Gori u oktobru 2016. jedan od osumnjičenih aktera u toj zavjeri koja još nije dobila pravosnažan sudski epilog preuzeće drugu čelnu funkciju u državi i postati trideset drugi predsjednik crnogorske Skupštine. S ambicijom da bude i posljednji. Takvim paradoksima i stepenom demokratije ne može  se podičiti nijedna civilizovana zemlja na planeti.

Mandićev uspon do vrha vlasti nije bio ni smjeran ni lak. Ponosni izdanak ravnogorskog porodičnog stabla u politiku je ušao kroz bočno krilo Narodne stranke. Oprobao se zatim kao lider i poslanik Srpske narodne stranke, pa Srpske liste, pa Nove srpske demokratije, pa Demokratskog fronta i konačno koalicije “Za budućnost Crne Gore”. U referendumskoj kampanji 2006. bio je jedan od lidera unionističkog bloka i žestoki zagovornik očuvanja državnog saveza sa Srbijom, koji nikad nije prebolio nezavisnost Crne Gore. Punih dvadeset godina gomilao je poraze, mijenjao stajling, nazive stranaka i izbornih lista, ali mu je ćud ostala ista.

Dva puta je Andrija Mandić bezuspješno iskušavao sreću i na predsjedničkim izborima u Crnoj Gori i oba puta se u nevjerici pitao kako građani ne prepoznaju liderski potencijal u liku bez harizme i zašto ne žele jednog vojvodu s četničkom šubarom na čelu države. 

No, mnogo više od institucionalnih puteva, ovog Putinovog i Vučićevog bespogovornog sljedbenika mamili su argumenti sile, metodi ulične i vaninstitucionalne borbe. Kalio se u sezoni opozicionih protesta 2002/03. godine i sticao mučenički kapital u “tamnici srpskog naroda” primajući olako zarađenu platu bez ijednog radnog dana u Parlamentu. Sa začelja je iskoračio na čelo kolone u jesen 2005, objavljujući novi početak kosovske bitke, ovoga puta sa crnogorske teritorije. U prvom okršaju potegao je jaja, a za metu izabrao tadašnjeg slovenačkog predsjednika Janeza Drnovšeka, koji je gospodski ignorisao Mandićevu dobrodošlicu ispred crnogorske Skupštine. S protokom vremena produbljivala se kosovska rana, rastao bijes i mijenjala se borbena taktika vojvode Raja. Nakon odluke crnogorske Vlade da prizna nezavisnost nove evropske države 2008. godine predvodio je demonstaracije s rušilačkim epilogom, počinjao štrajk glađu oročen do otpriznavanja Kosova, pozivao ratne drugove da otkopaju kame i zarđale sjekire… I tako već petnaest godina juriša neustrašivo Andrija Mandić kroz sredonjovjekovni mrak, braneći iz Podgorice srce Srbije i geografsko središte srpske mitologije.

Pored kosovskog boja, Mandić od 1999. vodi i borbu neprestanu  protiv najmoćnijeg vojnog saveza na planeti. Njegove početne ratne zasluge možda bi nepravedno bile zaboravljene da se srpski ministar odbrane Aleksandar Vulin 11 godina kasnije nije dosjetio da komandantu samohodne artiljerijske baterije tokom NATO napada na SRJ uruči Vojnu spomen medalju za dopirnos sistemu odbrane Srbije. Srpski junak je tom prigodom dobio i sablju pride. Nek se nađe, zlu ne trebalo.

Iako sablja još nije upotrijebljena, u višegodišnjem ratu protiv članstva Crne Gore u Sjevernoatlantskom savezu Mandićeve formacije koristile su  dotad neviđeni arsenal  širokog ofanzivnog spektra koji je uključivao rušilačke proteste, kampovanja na podgoričkim bulevarima, zapaljive govore, paljenje Nato zastava, prijetnje, anateme, prokletstva, pa i okretanje ražnja u bašti Hiltona… U ozračju  pečene prasetine, srpskih zastava, četničkih barjaka i oda Vučićevoj Srbiji i Putinovoj Rusiji, Mandićev Demokratski front mobilisao je sve svoje potencijale, uključujući i Srbadiju barsku i popove, doduše ne i topove, za borbu protv Alijanse, ne pitajući za cijenu. Najskuplji segment strategije, prema optužnici Specijalnog državnog tužilaštva, bio je plan terorističkog napada na dan izbora 2016. godine zarad nasilne smjene vlasti, koja se drznula da Crnu Goru kandiduje za članstvo u Sjevernoatlantskom savezu. Ni kad je zavjera razotkrivena, ni kad se crnogorska zastava 2017. zavijorila ispred sjedišta NATO u Briselu, Mandić i družina nijesu  priznali novu realnost, niti se s porazom pomirili. Samo su se privremeno primirili.

Treći front na kojem je učestvovao i imao samo nenametljivu pozadinsku ulogu donio je Mandićevom frontu u neočekivanoj završnici istovremeno i pobjedu i poraz. Preciznije rečeno - pobjednički poraz. Na krilima litijaškog ustanka, koji je buknuo nakon usvajanja Zakona o slobodi vjeroispovijesti prosprska opozicija izvojevala je prvu izbornu pobjedu u istoriji crnogorskog višestranačja u avgustu 2020. Ali, ironijom sudbine, Srpska crkva otela je svom vjernom podaniku dugo čekani izborni trijumf iz ruku i predala skiptar “brutalnom anonimusu i političkom analfabeti iz nekog akademskog špajza”, kako je DF opisao nosioca sopstvene izborne liste Zdravka Krivokapića. Tako je voljom  mitropolita Amfilohija, vladike Joanikija i popa Gojka, Mandićeva politička zadužbina isključena iz raspodjele izbornog plijena, a nasamareni prekaljeni lider čak i iz parlamentarnog života.

Nakon trogodišnjeg odsustva, zaslugom Krivokapićevog miljenika Milojka Spajića, Andrija Mandić danas se vraća u Skupštinu na velika vrata. Ako sve bude teklo po planu, 30. oktobra ljeta gospodnjega 2023. u obezglavljenom Parlamentu 32. predsjednik preuzeće ključeve zakonodavne vlasti države koju ne priznaje i položiti svečanu zakletvu, krsteći se nad Ustavom koji prezire. Tim činom, nova vladajuća većina u Crnoj Gori ozvaničiće nakon skoro 80 godina rehabilitaciju snaga poraženih u Drugom svjetskom ratu. U galeriju uramljenih predsjedničkih portreta u skupštinskom holu, mahom antifašista, narodnih heroja i boraca za nezavisnu Crnu Goru, zalutaće lik sasvim drugačijeg ideološkog profila.  

Sa svakom stepenicom uspona četničkog vojvode iz Šavnika, Crna Gora će padati niže u ravnogorsku kaljugu i provaliju oslobođenog srpskog sveta. Vlasnik Ordena srpske zastave, Ordena belog anđela, Ordena časti Republike Srpske, srpskog pasoša i srpskog državljanstva ne dolazi na čelo crnogorskog Parlamenta zbog povišice plate ili zato što ljubi Crnu Goru, demokratiju i evropske vrijednosti. Prije će biti da je novi spiker Podgoričke skupštine konačno dočekao priliku da ispuni staro zavještanje, osveti Kosovo, pobijedi NATO, na rever bivše crnogorske države okači kokardu i tako naplati sve svoje poraze. Sprem’te se, sprem’te…