Srećna nova 1991!

Piše: Boris Dežulović

I dok u ostatku blaženopočivše Jugoslavije uvek iste one dosadne partije iz devedesetih na izbore danas izlaze kao na kafu, dotle u uzbudljivoj novoj Srbiji uvek nove partije i uvek nova lica izlaze na uvek iste istorijske izbore decembra 1990. godine i svađaju se ko će kao veći hrišćanin i Srbin pre na Kosovo

Uovo vreme pre tačno trideset tri godine, uoči Nove godine 1991., drugim krugom prvih višepartijskih parlamentarnih izbora u Srbiji okončano je demokratsko preobraženje umiruće Jugoslavije. Izbori u Srbiji bili su poslednji te istorijske godine, nakon što su prve slobodne izbore u Sloveniji i Hrvatskoj, organizovane u aprilu 1990., u novembru sledili izbori u Makedoniji i Bosni i Hercegovini, a početkom toga decembra i u Crnoj Gori.

Danas, trideset tri godine kasnije, malo se šta promenilo na političkom pejzažu nekadašnje Jugoslavije. U Hrvatskoj, na primer, celo to vreme, do dana današnjeg, na vlasti je HDZ Franje Tuđmana, ista partija koja je pobedu slavila i na onim istorijskim prvim izborima i na onim poslednjim – i koja će pobedu slaviti na svim izborima do kraja sveta – uz tek dve pauze, kada je vlast nakratko prepuštala SDP-u, istoj partiji koja ju je pratila i na tablici prvih izbora, koja je na drugom mestu bila i na prošlim izborima, i koja će na drugom mestu biti i na sledećim i svim ostalim izborima do kraja HDZ-a.

Slično je ili isto i u Bosni i Hercegovini, gdje su sve te godine, uz uspešno sekundiranje večitih socijaldemokratskih luzera, na vlasti iste tri nacionalne partije, SDA Alije Izetbegovića, Tuđmanov HDZ i SDS Radovana Karadžića – iz koje se ispilio i Savez nezavisnih socijaldemokrata Milorada Dodika – ali i u Makedoniji, gde i nakon trideset tri godine vlast dele iste dve partije koje su je podelile i na davnim prvim izborima 1990.: VMRO-DPMNE i SKM-Partija demokratske preobrazbe, odnosno današnji Socijaldemokratski savez Makedonije. A malo se toga promenilo i u pionirskoj, revolucionarnoj Sloveniji, gde je veteran prvih izbora Janez Janša do dana današnjeg u svakom trenutku ili premijer, dakle aktuelna vlast, ili lider opozicije, dakle buduća vlast, i od koga je večitiji i nepromenjiviji još samo Milo Đukanović, zasad dva puta predsednik Crne Gore i četiri puta predsednik Vlade. Čak je i na Kosovu, hvala na pitanju, do dana današnjeg živa i zdrava vladajuće-opozicijska Lidhja Demokratike e Kosovës davnog starog Ibrahima Rugove.

Da je uopšte proteklo izvesno vreme, putnik namernik koji bi se vremeplohovom iz decembra 1990. zaputio na Balkan decembra 2023. godine primetio bi tek po lepom, bronzanom tenu Franje Tuđmana i njegovih drugara: šta od bakra i kalaja, šta od krvi i mesa, i dalje su ovde živi, zdravi i glasni i Tuđman i Izetbegović i Karadžić i Rugova i Đukanović i Janša.

Samo u Srbiji putnik iz vremeplohova ne bi prepoznao ni razumeo nikoga i ništa.

Na mrtvom, ravnom i pustom jugoslovenskom političkom pejzažu Srbija, naime, izgleda kao živo i uzbudljivo rajsko ostrvo parlamentarne demokratije, na kojemu stare partije izumiru brzinom punjača za mobilne telefone, a nove niču kao atomske gljive pre kisele kiše: od četrdeset četiri partije koje su izašle na prve demokratske izbore onoga praistorijskog decembra 1990. godine, danas formalno postoji samo njih šest, od kojih su tri – SDA Sandžaka, Demokratska zajednica vojvođanskih Mađara i Demokratski savez Hrvata u Vojvodini – tek male, dekorativne manjinske partije, a ostale tri na onim istorijskim prvim izborima podelile gotovo sedamdeset posto glasova: Demokratska stranka, Srpski pokret obnove i Socijalistička partija Srbije Slobodana Miloševića, koji je u ono vreme sa gotovo polovicom glasova okupirao Skupštinu Srbije.

Trideset tri godine kasnije, međutim, te su slavne partije samo blede senke sopstvene nekadašnje slave. Na upravo održanim parlamentarnim izborima Miloševićeva Socijalistička partija Srbije osvojila je tako jedva nekoliko mandata i najavila svoj tužni i konačni kraj, a još gore završili su njihovi zakleti neprijatelji iz koliko juče vladajuće Demokratske stranke, koja je nestala negde na nepristupačnim pustopoljinama glasačkih listića, zagubivši se u čoporu trinaest stranaka i strančica iz koalicije Srbija protiv nasilja, uz takve parlamentarne kolose kao što su Udruženi sindikati Srbije Sloga ili Narodni pokret Srba sa Kosova i Metohije Otadžbina.

Okreće se tako oko sebe zbunjeni putnik kroz vreme, a okreće se bogami u svom grobu u požarevačkoj avliji i Slobodan Milošević. Vrti se Vožd kao snajka na ringišpilu na vašaru u Šapcu – vlast u njegovoj Srbiji kao lopatom uzela nekakva koalicija Srbija ne sme da stane, a Vožd čita imena partija koje ne samo da nisu postojale one 1990., nego ih na mapi nije bilo ni 2006., dok je Sloba još uopšte bio živ: na čelu svevladajuća neka Srpska napredna stranka izvesnog Aleksandra Vučića, pod njegovim šinjelom kojekakva Socijaldemokratska partija Srbije, Pokret socijalista, Solidarnost i pravda, Srpska narodna partija, Narodna seljačka stranka, Zdrava Srbija, Srpska levica i Stranka moderne Srbije, a među njima u ćošku – tu Slobi konačno zaigra setni osmeh na licu – sitni, ovolicni Draškovićev Srpski pokret obnove.

I dok se u ostatku mrtve Jugoslavije još uvek, sve tamo od srećnih devedesetih, izvršna vlast deli između betoniranih nacionalista i reformisanih komunista, pa je već sad izvesno da će do kraja sveta – ili barem do kraja ovoga njegovog dela – na izborima da pobeđuje razni nekakav HDZ, SDA ili VMRO-DPMNE, uz još raznije i nekakvije radioaktivne mutacije reformisanih komunista, čudesna Srbija izgleda kao istraživački laboratorij iz kojega svakodnevno izlaze stalno nove partije, nova lica, nove političke ideje i posve blesavi neki revolucionarni novi koncepti.

I na čemu se onda lome parlamentarni izbori u dalekoj, naučno-fantastičnoj 2023. godini, šta u takvoj uzbudljivoj srpskoj budućnosti nudi taj, kako rekoste da se zove, Aleksandar Vučić, čime ga izaziva slavna srpska opozicija, najslavnija od svih svetskih opozicija, koje su to nove političke ideje i revolucionarni novi koncepti? Da li je to Srbija unapredila švedsko-kineski politički model i vaspostavila nekakav potpuno novi, srpski kapitalkomunizam, da li je otkrila tajnu pravednog društva za dvadeset prvi vek, nekakav apsolutistički prosvećeni humanistički polidespotizam, da li je možda u tom neverovatnom međuvremenu raskrstila i sa istorijskom levo-desnom paradigmom i uopšte klasičnom parlamentarnom demokratijom, pa zavela, štajaznam, revolucionarnu antidemokratsku vladavinu manjinske pameti, ili nezamislivim napretkom tehnologije prva u svetu uvela rijal-tajm referendumsku ad-hoc demokratiju? Da li se vlast i opozicija svađaju oko cena javnog prevoza i besplatne teleportacije za penzionere, ili ustavne regulacije prava na sreću kao temeljnog ljudskog prava?

Ne: teme na kojima se lome izbori u dalekoj i uzbudljivoj, naučno-fantastičnoj 2023. godini u Republici Srbiji ugroženi su prekodrinski Srbi, Zapad-Istok, Evropa-Rusija, mediji, cenzura, TV Bastilja, politička korupcija, jednopartijski monopol, izdajnička peta kolona, policijska brutalnost, slavna istorija, svetska zavera protiv Srba, domaći tajkuni i strani ambasadori, a pre i posle svega majka svih tema, najskuplja srpska reč – Kosovo.

Džabe, eto, nove partije i nova lica, džabe sve trideset i tri godine: Kosovo već više od petnaest godina suverena i nezavisna država, u međuvremenu tamo organizovali sopstvenih šest parlamentarnih izbora, igraju kvalifikacije za evropsko prvenstvo u fudbalu i s pesmom „Oj Kosove“ nastupaju na Eurosongu u Švedskoj, a srpska vlast i opozicija i ovoga se decembra, baš kao i onoga 1990., zaklinju na Kosovo kao srce Srbije, pa jedni druge optužuju da žele da prodaju svetu srpsku zemlju.

I onda, i opet, kao i 1990. – i kao na svim srpskim izborima u istoriji sveta i veka – izborna krađa, falsifikovani listići, studenti na ulicama, blokirani bulevari, zapaljeni kontejneri, policijski šmrkovi, pendreci, tenkovi i transporteri, „Idite na Kosovo!“, premlaćeni i uhapšeni demonstranti, a s druge strane Sveti sinod i autobusi iz provincije, gospođe sa ladnim ondulacijama na glavama i penzioneri sa slikama Velikog Vođe, Politika kao zabavnik sa posterima Svetog Save i odjecima i reagovanjima odanog srpstva, te dobri, stari RTS kao Dizni Čenel.

I dok u ostatku blaženopočivše Jugoslavije uvek iste one dosadne partije iz devedesetih na izbore danas izlaze kao na kafu – i na njima, baš kao na jutarnjoj kafi, kombinuju i slažu koalicije baveći se migrantima, korupcijom, demografijom, egzodusom stanovništva, rezolucijama o Ukrajini i Palestini, nasiljem nad ženama, pravima LBGT zajednice, izvlačenjem para iz evropskih fondova i strogim propisima EU o energetskoj održivosti – dotle u uzbudljivoj novoj Srbiji uvek nove partije i uvek nova lica izlaze na uvek iste istorijske izbore decembra 1990. godine i svađaju se ko će kao veći hrišćanin i Srbin pre na Kosovo: vođa opozicije zbog pokradenih bi izbora štrajkovao glađu, ali ne sme jer mu to brani vera, a jedina partija koja jasno i glasno priznaje realnost izgubljenog i nezavisnog Kosova dobila je tačno 0,2 odsto glasova.

Besmislenije, gluplje i uzaludnije potrošene trideset tri godine svet nije video još otkako se onaj nadobudni mladi vođa opozicije iz Vitlajema za bolji i pravedniji svet dao razapeti na krst.