Precizno upozorenje - Zapadni Balkan je na ivici haosa

Za Antenu M piše: Miljan Vešović

Godišnji izvještaj o prijetnjama, koji je sačinila Kancelarija direktora združenih obavještajnih agencija SAD, i koji je objavljen u poneđeljak uveče, veoma je precizan.

“Zapadni Balkan će se vjerovatno suočiti sa povećanim rizikom od izbijanja lokalizovanog međuetničkog nasilja u toku 2024”, kaže se tamo. “Nacionalistički lideri će vjerovatno pospješivati tenzije kako bi stekli političku dobit a spoljni faktori će produbljivati i koristiti etničke razlike kako bi povećali ili zaštitili uticaj u regionu ili spriječili integraciju Balkana u evropske i evro – atlantske institucije”.

Priča se u izvještaju nastavlja sa istom preciznošću: “Sukobi između srpskih nacionalista i kosovskih vlasti su u toku 2023. doveli do pogibija i ranjavanja, uključujući i nanošenje povreda mirovnim snagama NATO-a. Lider bosanskih Srba Milorad Dodik preduzima provokativne mjere kako bi neutralisao međunarodnu superviziju BiH i sproveo de facto secesiju Republike Srpske. Dodikove akcije mogu podstaći lidere bošnjačke populacije da jačaju kapacitete da zaštite svoje interese i mogu dovesti do nasilnih sukoba koje mirovne snage u BiH neće moći da zaustave”.

Za neupućene, direktor združenih obavještajnih agencija SAD je američki državni zvaničnik čija je nadležnost da koordinira rad svih institucija u SAD koje se bave obavještajnom djelatnošću, uključujući i one najpoznatije – NSA i CIA.

Sa druge strane, šef Vojno-obavještajne agencije Srbije, general-major Stojković, bio je jednako precizan. “Imajući u vidu strano prisustvo (misli se na NATO), tradicionalnu zatvorenost albanskih zajednica, kao i najozbiljniju eskalaciju bezbjednosne situacije od pogroma nad srpskim stanovništvom 2004. godine, angažovali smo (Srbija) značajne obavještajne resurse na tom području”, izjavio je Stojković za Russia Today (vrlo interesantan izbor medija za koji će dati intervju).

Kako ne bi ostavio nikakvu sumnju šta Srbija stvarno želi na Kosovu, Stojković je objasnio da “u (srpskoj obavještajnoj) službi nema mjesta za ljude koji ne nose Kosovo i Metohiju u svom srcu i koji ne žive za dan kada će se srpska trobojka vijoriti širom južne srpske pokrajine”.

Srpski istoričar i nacionalistički ideolog Čedomir Antić takođe je bio veoma precizan. “Treba se boriti za nezavisnost Republike Srpske, treba se boriti za konstitutivnost srpskog naroda u Crnoj Gori, a ako to ne može, može i tamo da se stvori Republika Srpska sa sjedištem u Nikšiću”, izjavio je skoro Antić.

Antić nije samo tamo neki istoričar. U autoritarnim, ekspanzionističkim režimima, ljudi kao Antić imaju mnogo opasniju ulogu – da razglase prave namjere režima onda kad sam režim to ne može, ali i da izazivaju tenzije kada je destabilizacija na agendi režima. Ako mislite da je ovo previše paranoično, sjetite se Aleksandra Dugina. Mnogi su mislili da su Duginove priče samo proizvod labilnog uma opsjednutog ekstremnim nacionalizmom i ruskim imperijalizmom. A onda je Rusija napala Ukrajinu.

Kad smo već kod Nikšića, (pro-ruski i pro-srpski) gradonačelnik tog grada, Kovačević, je prošle sedmice nazvao opozicionog poslanika “švaba”, iz razloga što je predak tog poslanika iz Austrije. Možda je Kovačević gledao previše partizanskih filmova? A možda je njegova izjava još jedan pokušaj da se izazovu ksenofobija i etničke tenzije, u skladu s planom koji je precizno opisan u izvještaju direktora združenih obavještajnih agencija SAD. Ostavljamo čitaocima da prosude.

Ponovo malo o preciznosti – u posljednje vrijeme Milorad Dodik je dao nekoliko vrlo preciznih izjava, na razne teme. “Ovo je borba protiv stranaca, koji žele da uspostave kolonijalnu upravu” – njegov komentar o aktuelnoj situaciji u BiH. “Arogantni, lažljivi tipovi” – njegov opis visokog predstavnika za BiH Šmita i američkog senatora Marfija. “Izgradnja puteva je mnogo važnija od demokratije” – interesantan uvid u njegovo razumijevanje politike. “U BiH ništa ne funkcioniše, čim se ukaže prilika Srpska će se otcijepiti” – njegov plan za budućnost BiH.

Ruski režimski analitičari su takođe, pogodili ste, precizni. “Ukrajinska kriza je dodatno podgrijala dešavanja na Balkanu, oživjela zamrznute konflikte, ne samo u regionu nego i šire. Vezano i za ishod sukoba u Ukrajini a i nezavisno od toga, sukob ili u najmanju ruku eskalacija tenzija između velikih sila u pravcu Balkana čini se neizbježnom” – kaže se u analitičkom osvrtu ruskog Instituta za sistemsko – stratešku analizu”.

Ovo je dobar primjer tzv. “proročanstva koje se samo od sebe ispunjava”. Putinov režim ulaže sve napore da izazove konflikt na Zapadnom Balkanu. Dio te strategije je i da njemu bliski analitičari predvide konflikt, što će izazvati paniku, destabilizovati situaciju (panika=destabilizacija), a takođe poslužiti i kao implicitna prijetnja EU i NATO da Rusija i njeni proksiji, Srbija i Republika Srpska (ako ne vjerujete da su to ruski proksiji, pitajte britanskog sekretara za spoljne poslove Kamerona) imaju sposobnost da zapale još jedan region Evrope.

Puno je indikatora koji upućuju da se na Balkanu sprema oluja. Neki od njih (još uvijek) nijesu podesni za objavljivanje. Izabrali smo one za koje se čini da su najupečatljiviji. Ponovo, prepustićemo čitaocima da odluče da li su oni važni ili ne. Tako ćemo, ako ništa drugo, uštedjeti napor pro-ruskim i pro-srpskim portalima u Crnoj Gori da podnose prijave protiv Antene M. Nadamo se samo da neće doći na ideju da podnesu prijavu protiv direktora združenih obavještajnih agencija SAD, ili protiv Dejvida Kamerona.

Naglasićemo ipak nešto što je odavno trebalo da bude očigledno ali nažalost nije. Zapadni Balkan se nalazi na teškim bezbjednosnim iskušenjima, praktično na ivici provalije. Crna Gora je dio Zapadnog Balkana. Iako naša zemlja, kao NATO saveznica, ima poboljšanu poziciju za suočavanje sa regionalnom krizom, ozbiljnost i složenost bezbjednosnih izazova pred nama se ne mogu ignorisati. Čak i da Crna Gora izbjegne konflikt na svojoj teritoriji, sukobi u drugim djelovima regiona takođe imaju potencijal da trajno promijene crnogorsko društvo i demografsku strukturu i izuzetno negativno utiču na ekonomske prilike. Upravo kao što se desilo devedesetih godina prošlog vijeka.

Zato je zaključna poruka članka jednostavna i, nadati se, precizna. Sve ovo je mnogo veće od dnevne politike. Veće od PES-a, DPS-a ili bilo koje druge, nominalno ili iskreno, pro-evropske političke partije. Mnogo veće od beskonačnih kombinatorika ko će ući u koju koaliciju i mnogo veće od sprovođenja ekonomskih programa. Zaista, mnogo je veće i od procesa evropskih integracija – iako je taj proces potreban, ali ne i dovoljan uslov za stabilnost Crne Gore.

Ovdje se radi o najvažnijoj, osnovnoj, najozbiljnijoj funkciji bilo koje države – da garantuje nacionalnu bezbjednost. Šta konkretno treba raditi da bi se nacionalna bezbjednost očuvala – o tome više u narednim člancima. Ali ako Crna Gora nema nacionalnu bezbjednost, ona nema ništa, osim haos. Prvi uslov da se nacionalna bezbjednost očuva je da procrnogorski i prozapadni pojedinci i grupacije, iz vlasti i iz opozicije, bez obzira na etničku, vjersku ili partijsku pripadnost, počnu da zajednički rade da se ona očuva. Pa jednom kad kriza prođe – možemo da se vratimo na stare teme.

Hoće li ovaj prvi, najvažniji uslov biti ispunjen – ponovo, ostavljamo čitaocima da, što bolje i preciznije, prosude.