Usvajanje rezolucije važan civilizacijski iskorak u borbi za istinu i pravdu

Piše: Nik Gašaj, politikolog i vanredni član DANU

Nacrt rezolucije o genocidu u Srebrenici 1995. godine, trebalo bi se naći na glasanju na Generalnoj skupštini Svjetske organizacije početkom maja. Zločin u Srebrenici je pred Međunarodnim sudom pravde u Hagu označen kao genocid. Odnosi se na ubijanje više od 8.000 Bošnjaka, kako je to utvrđeno presudama međunarodnih sudova, u julu 1995. godine, od strane pripadnika Vojske Srpske Republike. S tim u vezi na godišnjicu genocida iz EU poručili da je Srebrenica jedna od najmračnijih stranica evropske istorije.

Formalni predlagači rezolucije su Njemačka, Raunda i Bosna i Hercegovina, a sponzori su zemlje sa svih strana svijeta. Među njima su i najuticajnije zapadne zemlje i SAD – one su se ujedinile oko ovog pitanja. Sjedinjene Američke Države sa ponosom sponzorišu Nacrt rezolucije o genocidu i obilježavajući na taj način genocid počinjen u Srebrenici 1995. godine, saopšteno je iz State Departmenta. Predlog da se uvede Međunarodni dan sjećanja nastao po uzoru na rezoluciju Generalne skupštine UN iz 2004. kojom se uspostavlja Međunarodni dan na genocid u Ruandi.

Predsjedavajući Predsjedništva BiH, Denis Bećirović, ističe:“Ne postoji nijedan opravdan razlog da u Generalnoj skupštini UN-a da bilo koja država na svijetu ne podrži rezoluciju o Srebrenici. Žrtve genocida i njihove porodice zaslužuju makar mali delić pravde. U predloženom tekstu rezolucije o 11.julu kao Međunarodnom danu sjećanja i obiležavanja genocida u Srebrenici počinjenog 1995. godine, poziva se na civilizacijske vrijednosti“.

Dalje, dodaje: „Pravosnažnim presudama Međunarodnog suda pravde i Međunarodnog Krivičnog suda za bišu Jugoslaviju potvrđeno je da je u Srebrenici počinjen genocid. Osuđenima za to djelo izrečene su  im visoke zatvorske kazne i da Haški tribunal nije sudio narodima, već je utvrđivao individualnu odgovornost“.

Zvaničnici u Srbiji se godinama protive donošenju bilo kakvih rezolucija ili dekleracija koje bi zločin u Srebrenici nazvale genocidom. Vlast u Srbiji i sada oštro se suprotstavlja donošenju rezoluciji o genocidu u Srebrenici. Predsjednik Srbije, Aleksandar Vučić u Sjedištu Ujedinjenih nacija danima je lobirao protiv usvajanja rezolucije. Međutim, to neće spriječiti njeno usvajanje.

„Da Srbija ima odgovornu vlast pozvala bi glasanje o rezoluciji o genocidu u Srebrenici u UN“, kazala je Nataša Kandić, antiratna aktivistkinja i osnivačica Fonda za humanitarno pravo. Dalje je dodala: „podsjetila bi javnost da je Srbija sve optužene, uključujući Radovana Karadžića i Ratka Mladića, po optužnicama za genocid u Srebrenici, uhapsila i predala Haškom tribunalu.

Grupa Nevladinih organizacije pozvale su vlast u Srbiji da podrže UN rezoluciju o genocidu u Srebrenici. One su u zajedničkom saopštenju 19 aprila,  apelovala na srpske vlasti da“ prekinu sa praksom slavljenja osuđenih ratnih zločinaca, poricanja zločina, žrtava i presuda međunarodnih sudova“. Smatraju da bi time Srbija napravila“odlučan korak prema pomirenju u regionu“.

Inicijativa mladih za ljudska prava(YIHR) u Srbiji uputiće Ujedinjenim nacijama(UN) pismo kao znak podrške usvajanju rezolucije o Srebrenici. Programska direktorica YIHR-a Sofija Todorović poručila je da će UN-u obratiti „u ime mladih iz Srbije koji misle drugačije“.

Dr Žarko Korać, profesor u penziji Filozofskog fakulteta u Beogradu i nekadašnji potpredsjednik Vlade Srbije, kaže:“Za srpske vlasti je šok da svijet odjednom pokazuje da nije zaboravio Srebrenicu. No, istorijske činjenice se ne mogu mijenjati. U tri presude međunarodnih sudova se pominje riječ genocid uz detaljno obrazlođenje“. Dalje profesor Korać, navodi:“ Oni koji najviše „skaču“ bili su u politici kada se to dogodilo. Moje je mišljenje je da se oni bore brotiv toga samo zbog sebe. No, svijet hoće da priznamo da je to bilo pogrešna politika. Ali, nažalost, ta politika traje i danas. Suština je, kako se mi odnosimo prema zločinu koji je učinjen u naše ime“.  

Motivi i sadržaj rezolucije nemaju veze s histeričnim optužbama i teorijama zavjere koje se mogu čuti iz Banjaluke i Beograda“, tvrdi njemački politikolog Bodo Veber.

Francuski ambasador u Srbiji Pjer Košar rekao je:“ da rezolucija o genocidu u Srebrenici koja se sprema u UN nije uperena protiv neke zemlje ili nekog naroda“. Takođe, Britanski ambasador u Srbiji Edvard Ferguson izjavio je, govoreći o rezoluciji Ujedinjenih nacija(UN) o genocidu u Srebrenici, da termin genocid ni u kom slučaju ne znači kolektivnu odgovornost srpskog naroda.

Dakle, teza koja se često čuje a ponekada i zloupotrebljava – da bi usvajanjem jedne takve rezolucije srpski narod bio označen kao genocidan – bez ikakvog je utemeljenja. Kada je i koji narod u istoriji proglašen  za genocidan narod? Proglašeni su pojedinci iz tog naroda. Izvršenje genocidne, zločinačke, antiljudske radnje je djelo pojedinaca ili grupe ljudi, ali ne cijele nacije. Stoga u Nacrtu rezolucije ne pominje se ni jedan narod da je kriv za genocid u Sebrenici. Nego u Nacrtu rezolucije, traži se da se bez rezerve osudi svako poricanje genocida u Srebrenici i podstiču članice UN da sačuvaju utvrđene činjenice i kroz svoje obrazovne sisteme razvijaju odgovarajuće programe, kako bi se spriječio revizionizam i genocid u budućnosti. Takođe se osuđuju akcije koje veličaju osuđene za ratne zločine, zločine protiv čovječnosti i genocid, uključujući i one odgovorne za genocid u Srebrenici.

Rezolucijom UN će se 11. juli proglasiti Međunarodnim danom sjećanja i obilježavanja genocida u Srebrenici, počinjenog 1995. godine. Svi oni koji se protive usvajanju rezolucije UN o genocidu o Srebrenici pokušavaju da odbrane ratnu politiku. Ustvari, to je pokušaj da se zaustavi ono što se zaustaviti ne može – Istina. Naime, ovdje se radi o tome da neki političari bi htjeli da pravdaju svoju političku prošlost.

Za sponzorisanje rezolucije UN o genocidu u Srebrenici su se prijavile i zemlje iz regiona: Slovenija, Hrvatska, Bosna i Hercegovina, Albanija i Sjeverna Makedonija. Iako su se vladi CG pismeno obratili 35 poslanika Skupštine Crne Gore, 84 NVO i više od 100 istaknutih intelektualaca sa zahtjevom za donošenjem odluke za sponzorstvo rezolucije UN o genocidu u Srebrenici,  kao druge zemlje u regionu, predsjednik vlade Crne Gore, Milojko Spajić je izjavio, da Crna Gora neće sponzorisati Rezoluciju Ujedinjenih nacija o genocidu u Srebrenici, ali će je podržati.

Može se konstatovati da usvajanje rezolucije je važan civilizacijski iskorak u borbi za istinu i pravdu; zbog suočavanja sa prošlošću; prihvatanje činjenica region pokreće ka pomirenju; značajan je u jačanju kulture mira i okretanje budućnosti; zbog solidarnosti sa žrtvama, osude zločinaca i sprečavanje negiranja genocida, kao i za afirmaciju kulture sjećanja. Rezolucija dobije opšti, svjetski značaj, podstičući obrazovne sisteme da budu u službi sprečavanja genocida. Ona ima ogroman značaj i značenje za preživjele srebreničkog genocida kao i ostale žrtve rata u bivšoj Jugoslaviji. Osim toga, takva bi rezolucija poslala poruku cijelom svijetu da genocid ne može i neće proći nekažnjeno. S obzirom na sukobe i zločine u današnjem svijetu, takva je poruka posebno važna i prijeko potrebna.

Najzad, Crna Gora je ustavom definisana i utvrđena kao nezavisna i suverena  građanska država, tj. ravnopravna državna zajednica svih građana i svih naroda  koji u njoj žive, kao i da treba dosledno da sprovedi proevropsku politiku. Stoga, naša država, samo tako ima perspektivu i budućnost, a ne da slijedi panslavističku politiku u regionu, koja je zaista anakrona u savremenom demokratskom svijetu.