Moskva sada postaje mlađa sestra Pekinga

Piše Oleksandr Levčenko

Sjedinjene Države su 12. juna ove godine uvele sankcije velikih razmjera protiv ruskog finansijskog sektora, uključujući Moskovsku berzu, depozitar i klirinški centar. Kancelarija za kontrolu strane imovine (OFAC) Ministarstva finansija SAD uključila je više od 300 fizičkih i pravnih lica u Ruskoj Federaciji i inostranstvu, posebno u Aziji, Bliskom istoku, Evropi, Africi i Karibima, koji doprinose vojnoj ekonomiji Rusije i pomažu da se zaobiđu sankcije koje su joj nametnute.

Ove akcije nanose udarac sposobnosti Ruske Federacije da prima strane materijale i opremu iz trećih zemalja. Sankcije takođe povećavaju rizike za finansijske institucije koje se bave ruskim vojno-industrijskim kompleksom i zatvaraju načine da izbjegnu sankcije. Prema američkom ministarstvu finansija, Putin je ranije odobrio niz mjera za dalje privlačenje kapitala preko Moskovske berze kako od Rusa, tako i od pojedinaca iz "prijateljskih zemalja". To je omogućilo dioničarima da profitiraju od ratne mašinerije Kremlja ulaganjem u dug ruske vlade, ruske korporacije i vodeće ruske odbrambene kompanije.

Stoga je OFAC na spiskove sankcija uvrstio i filijale ruskih Promsvjazjbank, Vnješekonombank, Sberbank, VTB i VTB Capital Holdings u Kini, Kirgistanu, Indiji i drugim zemljama. Od 13. juna u Rusiji je obustavljeno trgovanje dolarima, eurima i hongkonškim dolarima, kao i instrumentima koji se obračunavaju u američkim dolarima i evrima na berzi, tržištu novca i tržištu standardizovanih derivata.

Gotovinski kurs za kupovinu dolara i eura u filijalama mnogih moskovskih banaka naglo je porastao. Akcije Moskovske berze pale su za 15,8 odsto na početku trgovanja 13. juna. U tom kontekstu, Moskovska berza najavila je obustavu trgovanja dolarima i eurom od 13. juna. Američko ministarstvo finansija je takođe preduzelo korake da ograniči pristup ruskog vojno-industrijskog kompleksa određenim softverskim i IT uslugama.

Izdata je nova uredba kojom se zabranjuje pružanje konsultantskih i dizajnerskih usluga u oblasti IT bilo kojoj osobi u Ruskoj Federaciji; usluge IT podrške i cloud usluge za softver i upravljanje preduzećima, kao i softver za dizajn i proizvodnju. Sankcije na zabranu IT usluga najjedinstvenije su u novom paketu, jer su pružaoci ovih usluga uglavnom američke megakorporacije. Takođe, veliki uticaj imaće i proširenje mogućnosti za primjenu sekundarnih sankcija prema bankama trećih zemalja koje sarađuju sa ruskim vojno-industrijskim kompleksom.

Sada koncept "sektora vojno-industrijskog kompleksa" uključuje apsolutno sve subjekte pod sankcijama Ruske Federacije, čak i ako se formalno ne odnose na obrambenu industriju. S obzirom na to da je od 2022. cjelokupna ekonomija Rusije usmjerena na rat protiv Ukrajine, to znači da banke trećih zemalja mogu potpasti pod sekundarne sankcije SAD za saradnju sa bilo kojim sankcioniranim subjektom Ruske Federacije, a ne samo sa onima koje formalno pripadaju vojnoj industriji.

SAD takođe planiraju zabraniti isporuku poluvodiča Ruskoj Federaciji preko trećih zemalja, ako su proizvedeni korišćenjem američke tehnologije ili opreme. Moskva bi ih mogla koristiti za projektile i drugo kritično oružje u ratu protiv Ukrajine. Sankcije će uključiti nove zahtjeve za izvozne dozvole za proizvođače i prodavce čipa. Osim toga, lista uključuje transnacionalne mreže koje peru zlato za ruskog proizvođača, podržavaju proizvodnju dronova i kupuju osjetljive i kritične materijale za ruski program hemijskog i biološkog oružja. Uvedene sankcije imaju za cilj i ograničavanje budućih prihoda Rusije od tečnog prirodnog gasa.

Na pitanje da li Rusija razmišlja o mjerama odmazde, sekretar za štampu Vladimira Putina je rekao: "Razmatramo akcije koje će najbolje služiti našim interesima". U međuvremenu, gotovinski kurs dolara je značajno porastao u moskovskim mjenjačnicama i već je dostigao psihološki prag od 100 rubalja u nekim bankama.

Kakav je značaj najnovijih sankcija? Prvi naglasak je da paket uključuje Moskovsku berzu, koja je glavni igrač na ruskom tržištu za trgovinu valutama. Lične blokirajuće sankcije protiv Moskovske berze predstavljaju snažan udarac finansijskoj infrastrukturi Ruske Federacije, što će znatno otežati pristup Rusiji tržištima kapitala i nagodbama. Drugi naglasak paketa je značajno povećanje rizika od sekundarnih sankcija za strane finansijske institucije. Dekretom američkog predsjednika iz decembra 2023. uvedena je mogućnost primjene sekundarnih američkih sankcija prema stranim finansijskim institucijama koje olakšavaju transakcije ili pružaju usluge osobama povezanim s vojno-industrijskom bazom Ruske Federacije.

Od sada, za potrebe američkih sekundarnih sankcija, svaka osoba koja podliježe američkim sankcijama prema programu sankcija Rusiji smatra se povezanom s ruskim vojno-industrijskim sektorom. Odnosno, sve strane banke koje sarađuju sa sankcionisanim osobama Ruske Federacije su u fokusu pažnje američkog trezora i, shodno tome, u zoni rizika, a nove sektorske sankcije znače zabranu isporuke niza IT usluga u Ruskoj Federaciji, čime će se zatvoriti pristup Ruskoj Federaciji vodećim tehnološkim rješenjima američkih dobavljača.

Velika Britanija je takođe uvela nove sankcije protiv Ruske Federacije. Ukupno 42 fizička i pravna lica i šest brodova takozvane "flote u sjeni" uključeno je u novi paket sankcija Velikoj Britaniji. Osim toga, više od 2.000 fizičkih i pravnih lica iz Rusije već se našlo pod britanskim sankcijama, uključujući 29 banaka koje čine više od 90% ruskog bankarskog sektora, više od 130 oligarha i članova njihovih porodica.

Pod sankcijama sada više od 20 milijardi funti trgovine koja je postojala između Rusije i Britanije prije nego što je sankcionisan rat punog razmjera. Uvoz iz Rusije u Britaniju pao je skoro na nulu, iz Britanije u Rusiju za 73%. Ruska Centralna banka već raspravlja o mogućnosti određivanja kursa rublje prema juanu, tako da kurs i spoljni promet rublje pada u potpunu zavisnost od Kine. U finansijskom smislu, Moskva sada postaje mlađa sestra Pekinga.