Crna Gora je mjera svega pa i neophodnog pomirenja

Piše: Željko Perović

Deset godina nakon smrti maršala Jugoslavije, ubijena je njegova država. I naša. Period ni dug ni kratak, ali dovoljan da se uruši jedna srednje razvijena evropska zemlja od preko 20 miliona stanovnika. Koji su za skoro pola vijeka postojanja socijalističke Jugoslavije živjeli najprosperitetniji period u svojoj istoriji.

Crna Gora je jedina od bivših jugoslovenskih republika potpuno nespremna dočekala raspad zajedničke zemlje.
Njene elite - intelektualne, političke, naučne, kulturne - iako svjesne činjenice da se na Crnu Goru u zadnjih vijek i po ciklično, svakih nekoliko decenija, od strane srpskog nacionalističko/integralistickog pokreta vrši osvajački udar, niti su pripremile narod niti bilo kakvu strategiju za odbranu zemlje. Odnosno za ono što slijedi: raspad zajedničke države.

Smjernice Memoranduma SANU, naročito onaj osnovni “nikad više Jugoslavija”, odnosno “svi Srbi u jednoj državi” su predstavljali uvod u razaranje zajedničke države. Srpsko rukovodstvo, predvođeno Slobodanom Milosevićem, ali i atmosferom u cjelokupnom društvu, naročito na Univerzitetu, ali i svim najvažnijim intelektualnim sredinama, tezom o ugroženosti Srba, do tada neviđenom medijskom, praktično ratnom propagandom, optužujuci sve ostale jugoslovenske narode i republike za sve svoje nedaće, na kraju je otpočelo i vodilo četiri krvava rata protiv dojučerašnjih sunarodnika. Prvo u Sloveniji, zatim redom u Hrvatskoj, u BiH, na Kosovu. Po prvi put nakon Drugog svjetskog rata, na evropskom tlu vršena su zvjerstva i zločini, na kraju i genocid u BiH.

Početkom posljednje decenije dvadesetog vijeka, nakon više od godine dana “hrvatske šutnje” i više pokušaja “spašavanja” zajedničke države od strane slovenačkih, bosanskih, makedonskih, kosovskih, pa i hrvatskih komunista, srpskim nacionalistima su se u destrukciji priključili, oni po mnogo čemu im najsličniji - hrvatski. Čime je stavljena tačka na svaku (ne)moguću Jugoslaviju.

45 godina nakon uspostave Crne Gore kao ravnopravne republike u socijalističkoj Jugoslaviji i najprosperitetnijeg perioda za sve njene stanovnike, na ulici, projektovano i organizovano spolja, srušena je u “spontanom događanju naroda”.

Skoro deceniju, Crna Gora je padala sve niže i niže. Uvučena u ratna zbivanja u Hrvatskoj i BiH, ponesena srpskim osvajačkim i nacionalističkim pogubnim projektom “ispravljanja istorijskih nepravdi”, svakodnevno je navlačila sramotu na svoju slavnu prošlost. Suprotno svom biću, pokvarila je međuetnički sklad u Crnoj Gori, pokvarila odnose sa svima u okruženju, osim sa jednim, čijem je suludom i neostvarivom cilju bespogovorno služila. Odnosi između nacionalnih Crnogoraca i nacionalnih Srba bili su, mislili smo, na najnižem nivou. Brat sa bratom, komšija sa komšijom, prijatelj sa prijateljem, gledali su se poprijeko. Tenzije su rasle.

A onda, za mnoge nenadano, hrabrošću, dalekovidošću i nadasve poznavanjem Crne Gore, veliki Slavko (Perović) i veliki Novak (Kilibarda), vođi dvije najjače opozicione partije, stvorili su nadstranačku, obecavajuću i u najavi veliku slogu. Zvala se Narodna sloga. Tog ljeta 1996-te godine Crna Gora se nalazila u nezavidnoj situaciji. Na razvalinama bivše zajedničke jugoslovenske države vladale su ratne prilike. Kratkotrajni rat u Sloveniji se završio, kao i onaj duži u Hrvatskoj, te je upravo okončan najbrutalniji i najkrvaviji rat: onaj u Bosni i Hercegovini. Dok je u pripremi bio isti takav na Kosovu, koji će se desiti nešto kasnije. Po prvi put nakon godina crnogorsko-srpske napetosti, pale su tenzije među bliskima. Radost i nada bili su, nažalost, kratkog vijeka. “Združenim poduhvatom” od strane tada jedinstvene vladajuce partije, kao i destruktivnošću određenih pripadnika iz same Narodne sloge, naročito jednog njenog dijela, velika ideja pomirenja Crnogoraca i Srba je vrlo brzo obesmišljena. I Narodna sloga se još brže raspala.

Ipak, te iste godine, vjerujemo značajnim dijelom i pod uticajem Narodne sloge, došlo je do raskola u vladajućoj partiji. I pobjede onog vitalnijeg, pro-crnogorskog i pro-evropskog krila, predvođenog kasnije istorijskim predsjednikom Milom Đukanovićem.

Nažalost, i ovog puta polet i nada nakon referenduma i ostvarene nezavisnosti nijesu bili dugog vijeka. Nepunih 17 godina Crna Gora je suvereno vladala svojom sudbinom, vodila nezavisnu i progresivnu politiku. Popravila odnose sa svim susjedima. Jasno pro-zapadno orjentisana, ali ne na štetu odnosa sa zemljama bivšeg istočnog bloka. Kao i sa svim najvažnijim svjetskim centrima.

I pored poraza i sramote koju je Srbija doživjela, srpski nacionalizam nije mirovao. Naprotiv, krivac je vrlo brzo pronađen u “pijanom Jeljcinu” i “Crnogorcu Miloševiću”. Stari snovi su oživljeni. Počelo je dugo najavljivano “drugo poluvreme”. Ovog puta jos ostrašćenije i žešće. Sve nacionalne institucije: SANU, Univerzitet, Politika , Večernje novosti, Pink i ostali tabloidi, Klub knjizevnika, Crvena Zvezda, kriminalni klanovi, navijači. Javno ili prikriveno, ali sa nedvosmislenom podrškom, stali su iza novog/starog neostvarivog projekta stvaranja velike Srbije, ovog puta zvanog srpski svet. I iza novog “vožda”, mnogo opasnijeg, vještijeg i brutalnujeg od prethodnog, samoprokamovanog vođe svih Srba Aleksandra Vučića.

Kao i uvijek u prošlosti, Crna Gora je i prvi i posljednji cilj srpske osvajačke politike. Crna Gora je nadomijestak svih istorijskih poraza i frustracija. Jer, bez Crne Gore, i pored svih zamišljenih tuđih teritorija na koje srpski kartografi pretenduju, nema ni velike Srbije ni srpskog sveta. Ono što je Ukrajina za Rusiju - to je Crna Gora za Srbiju.

Na Referendumu 2006. godine jasno je voljom svojih građana pobijedila ideja nezavisne i suverene Crne Gore. Pobijedila je multinacionalna i multivjerska Crna Gora građanskog i evropskog karaktera.

U Beogradu to nikad nije prihvaćeno. Vrlo smišljeno, perfidno i u kontinuitetu se plasirala teza da su Crnogorci prevarom, sa “Šiptarima, balijama i ustašama” otcepili Crnu Goru od Srbije. I na tome se do dan danas istrajava. A istina je upravo obrnuta. Bez obzira na nemjerljiv doprinos predstavnika svih manjina referendumskoj pobjedi, upravo je presudan bio glas crnogorskih Srba. Uvidom u referendumske rezultate u tradicionalno pro-srpskim opštinama Pljevlja, Berane, Herceg Novi jasno je vidljivo da su baš oni koji se izjašnjavaju kao Srbi i na svim izborima svoj glas daju pro -srpskim partijama, na Referendu glasali za nezavisnu Crnu Goru.

Ponosni na svoj “srpski rod i crnogorsku domovinu” glas su nesebično dali superiornijoj ideji nezavisne moderne, građanske i pro-evropske Crne Gore. Beograd, međutim, nije odustajao i što stalnom negativnom propagandom, što upotrebom dijela crnogorskih građana kojima je Beograd uvijek bliži od Cetinja i Nikšića, nastavio da podriva crnogorsku nezavisnost. I što je još važnije: otrovnom retorikom, lažima i potkupljivanjem produbljuje jaz među crnogorskim građanima koji se izjašnjavaju kao Crnogorci ili Srbi.

Danas, kada se Crna Gora nalazi u najnezavidnijoj situaciji nakon okupacije iz 1918. godine, odnos crnogorskih Srba prema svojoj domovini Crnoj Gori, od izuzetnog je značaja. Danas, kada prvaci nekadašnjeg Demokratskog fronta, podržani od najretrogradnijih snaga zvanične Srbije, sprovode agresiju na sve crnogorsko i vrše svakodnevno nasilje nad Ustavom i ostalim zakonima, uništavaju državne institucije i ogoljeno privode Crnu Goru srpskom svetu, od presudnog je značaja i na stalnom ispitu odnos svih manjina, a jos i više crnogorskih Srba, prema svojoj državi Crnoj Gori. Zato se treba prisjetiti Narodne sloge i njenog doprinosa crnogorsko-srpskom pomirenju i prosperitetu naše zemlje. Pomirenje tipa “Ljaljo-Krapo”, a koje sprovode cetnički vojvoda i zetski zabavljač, dovelo je do najvećih podjela u Crnoj Gori, sramoćenja i obesmišljavanja Crne Gore. Najavljenim zakonom o dvojnom državljanstvu i gradnjom palikućine kapele na Lovćenu, Crna Gora bi bila spremna za posljednji čin - aneksiju.

I zato, kako jasno kaže uvaženi profesor Aleksandar Radoman “realizatori genocidnog projekta velike Srbije bili bi bespomoćni da im moć nijesu dali Vijesti, Dritan, Aleksa, Jakov i Milojko”. A kako ćemo odgovoriti na profesorovo pitanje, kako ćemo dalje, jasno je da bez obzira na silinu agresije i na trenutnu negativnu geopolitiku, odgovor zavisi od nas samih, Crnogoraca, Srba, Bosnjaka, Albanaca, Hrvata i svih ostalih koji vole i osjećaju svoju Crnu Goru. Jer Crna Gora je mjera svega, pa i neophodnog pomirenja.