Čardaš za srpski svet

Za Antenu M piše: Nana Berger 

Crna Gora toliko hrli u Evropsku uniju tolikom brzinom da su se svi državni zvaničnici dali u uspostavljanje što čvršće veze sa zemljama članicama. Dobro, ne baš svim. Ne baš ni sa više njih, nego sa onom jednom o kojoj se već dugo može čuti da se udaljila od najvažnijih principa sloboda i ljudskih prava.

Tako je u posjetu predsjedniku Skupštine Crne Gore Andriji Mandiću došao niko drugi nego Laslo Kover, predsjednik Narodne skupštine Mađarske, zemlje poznate po... pa, recimo, „inovativnom“ tumačenju evropskih vrijednosti. Kover je u društvu domaćina, ponosnog nosioca titule četničkog vojvode, otišao i do Cetinjskog manastira... 

S kim bi uopšte vojvoda ponosnije prošetao teritorijom poklonjenom drugoj državi nego predstavnikom zemlje kojaje pod vođstvom Viktora Orbana postala simbol autokratije, populizma i erozije demokratije. Ako se pitate kako će to doprinijeti evropskim integracijama ne zaboravite na to da se ništa ne može mjeriti sa umijećem Mađarske da opstaje u takvom sistemu, jer niti jedna druga zemlja ne zna tako da se nosi s evropskim institucijama pretvarajući njihovu kritiku u svoj politički sport. 

Korak po korak i pretvori se protokol u čardaš koji plešu Mandić i Kover, dok pred raštimovanim orkestorom dirigentsku palicu drže Aleksandar Vučić i Viktor Orban. Jer, kome je još do valcera i dosadnih zapadnih vrijednosti... Mandić je odabrao kolegu iz one zemlje koja je, poput muzikanta na pogrešnim akordima, prepoznatljiva po razaranju demokratskih institucija, vrijeđanju slobode medija i koketiranju s Kremljom, uz nikad dosta nacionalizma i autokratije. 

Dok se ostatak EU bori za jačanje demokratije, slobode medija i ljudskih prava, Mađarska se opredijelila za modernizaciju desničarskog ekstremizma. I sad, eto, Crna Gora naprosto želi da se priključi tom krugu prijatelja. 

Kover, dugogodišnji član Orbanove stranke Fides, nije običan političar. On dolazi iz zemlje u kojoj nezavisni mediji praktično više ne postoje, u kojoj je sudska nezavisnost postala fikcija, a izborni sistem tako prilagođen da je politička konkurencija tek blijeda uspomena. U takvom društvu, politika se više ne vodi debatama i dijalogom, već kroz zakulisne igre i nacionalističku retoriku. Zvuči poznato? Pa, Crna Gora ima svoje vitezove sličnih ideja, a jedan od njih, Mandić, sad igra ključnu ulogu u političkom životu zemlje.

Ako se pitate čemu onda u svemu tome posjeta manastiru, dostavljenom popu i jednom od brojnih potpredsjednika Vlade samo pomislite na značaj simbolike. Ništa kao jedna porcija religijskog nacionalizma da zapečati politički savez. Uostalom, zašto bi se lideri u ideološkoj harmoniji bavili dosadnim stvarima kao što su ekonomske reforme, evropske integracije ili, daleko bilo, vladavina prava, kad imaju priliku da ponosno stanu ispred svetinja. U politici ove vrste simboli su ključni.

Naravno, ne možemo ignorisati ni širu sliku – političku geografiju. Crna Gora je u procesu pokušaja ulaska u EU, dok Mađarska, s druge strane, djeluje kao da izlazi na druga vrata. Ali eto ironije – baš iz zemlje koja postaje sve veći trn u oku EU dolazi podrška crnogorskim „evropskim“ ambicijama. Zapravo, možda je Mađarska ovdje da poduči Crnu Goru kako da postane članica EU, a da istovremeno zadrži sve autokratske manire, jer ako Mađarska može da opstane u Uniji, ko još ima pravo da tvrdi da Crna Gora treba bilo šta da mijenja, reformiše i ublaži – sve što zapravo treba je da doda malo više klerikalizma i nacionalizma.

Ali da budemo ozbiljni – ako Crna Gora ozbiljno misli o svom evropskom putu, saradnja s Mađarskom pod Orbanovim režimom ne znači podršku u evropskim integracijama, već jačanje Vučićevog srpskog sveta i dodatno približavanje Kremlju. U trenutku kada se Evropa trudi da se distancira od Putinovog uticaja, Crna Gora i Mađarska odlučuju da se povežu po principu ako te neće Brisel, uvijek ti ostaje Moskva. Ili Beograd, naravno.

Dok se ostatak Evrope bori s izazovima poput demokratskog sloma u Mađarskoj, Crna Gora, čini se, odlučuje da ipak ne uči na tuđim greškama. A evropske integracije? Pa, možda će one morati malo da sačekaju, jer su ritualne posjete istomišljenika ipak preče.