Za Antenu M piše: Aleksandra Bosnić Đurić
Ponekad, kada strukture vlasti ne nađu „dobru mjeru“ i pretjeraju s poigravanjem spinovima i vršenjem neprimjerenog uticaja na javno mnjenje propagandom i dezinformacijama, stvari se otmu kontroli. Kod jednog dijela građana, ova zasićenost dezinformacijama umije da izazove reakciju suprotnu od očekivane i neprijatno iznenadi režimske demijurge. Međutim, kao po pravilu, dezinformatori se ne zaustavljaju ni brzo, ni lako, ni pravovremeno, pa jedan ciklus dezinformacije koji uključuje masovnu reakciju na nju, za sobom povlači i drugi.
To se, recimo, dogodilo na proteklim izborima za glavni grad Crne Gore. I to se, u nešto drugačijem kontekstu, događa i u Srbiji. Obje zemlje represivno i politički utilitarno projektovanog srpskog sveta, proteklih su godina zapravo preplavljene dezinformacijsko-propagandnim iskrivljenjem stvarnosti. U Podgorici je, naime, i pored intenzivne i višegodišnje kampanje za srpski svet, 30% glasova osvojio dr Nermin Abdić, nosilac liste Demokratske partije socijalista, 47-godišnji ortoped, očigledno dobro poznat svojim sugrađanima iz nekih težih životnih situacija i humanijih oblasti nego što je to politika.
Za one koji su vodili kampanju protiv njega, dr Abdić je imao problematično porijeklo i problematično ime i prezime. Ni nakon odličnog izbornog rezultata, s jasno manifestovanom voljom građana, političke strasti se nijesu smirile pa je, savjetnik potpredsjednika Vlade Crne Gore za politički sistem, provosuđe i antikorupciju, dr Milan Popović, poredivši stanje u Crnoj Gori sa stanjem u Gazi i Ukrajini, najavio „vjerovatnoću unutrašnjeg nasilja većih razmjera i mogućnost izbijanja građanskog rata u Crnoj Gori, u slučaju da izborna lista Jakova Milatovića napravi postizbornu koaliciju s Demokratskom partijom socijalista“. Na pitanje kakav je to demokratski sistem u kojem vršioci vlasti požele da ignorišu volju 30% svojih građana, još uvijek niko od zvaničnika nije dao precizan odgovor.
U Srbiji je situacija s plasiranjem dezinformacija i dugotrajnija i gora pa su se tako javnim mnjenjem u proteklom periodu širile lažne vijesti o „ukrajinskom Majdanu u Srbiji“, o tome da su protesti zbog izbornih neregularnosti tokom decembarskih izbora 2023. godine orkestrirani sa Zapada sa ciljem destabilizacije Srbije, o tome da su protesti građana agresivno orijentisani i da neprestano pripremaju nove državne udare, a da se ova „zaraza“ prenosi preko opozicije i američkih dolara, o tome da aktuelne proteste protiv iskopavanja litijuma organizuje CIA, preko raznih stranih fondacija ...
Većina dezinformacija i lažnih vijesti koje se kreiraju u zemlji matici srpskog sveta, Srbiji, potiču iz ruskih medijskih servisa, a Baza Evropske unije protiv dezinformacija, koja spada u diplomatsku aktivnost EU a vodi je visoki predstavnik za spoljnu politiku i bezbjednost Žosep Borelj, evidentirala je 116 lažnih vijesti koje se odnose upravo na Srbiju. U izvještaju koji se navodi, piše da su Rusija i Kina glavni akteri koji manipulišu javnim narativima, a Borelj je, predstavljajući izvještaj o mjerama protiv dezinformacija, upozorio međunarodnu javnost na izazov koji je pred njom: „Postoje bombe koje mogu da ubiju, otrovi koji mogu da vas otruju. Ali, kako se suočiti s manipulacijom i miješanjem na terenu, takođe je veliki izazov“.
A na terenu, upravo u djelu Zapadnog Balkana viđenog kao srpski svet, zatičemo uporno i dugotrajno dezinformaciono deformisanje javnog mnjenja. Pa se tako, kao posljedice frekventne upotrebe lažnih informacija ili prikrivanja tačnih, ometanja ili zataškavanja istine i impliciranja pogrešnih zaključaka, države i društva nalaze u stanju stalne izmaglice i neprozirnosti istine, legitimizovanog huškanja na imaginarnog neprijatelja zbog ciljane homogenizacije, visokog stepena kolektivne frustracije, zebnje, straha pa i indukovane, potisnute ili manifestovane, individualne i masovne agresije.
U skorašnjem intervjuu koji je dao za portal Istinomer, jedan od autora knjige Spin diktatori Danijel Trajsman, napominje da su lideri u nekim zemljama „usvojili tehnike spin diktature, manipulišući medijima iza kulisa, zauzimajući sudove i marginalizujući opoziciju, sve dok čuvaju demokratsku fasadu. Ovo ostaje privlačan model za lidere koji žele da konsoliduju svoju moć kao autoritarne vođe, ali da zadrže modernu ekonomiju i međunarodni ugled“. Trajsman, međutim, predviđa da će vremenom spin diktature imati sve više teškoća naporedo s modernizacijom društava i da u trenucima krize (a u spin diktaturama kriza je uvijek i nekontrolabilna) postoje dva scenarija – onaj koji vodi ka uspostavljanju demokratskog sistema, u slučaju da diktator izgubi kontrolu, ili onaj koji vodi ka većoj i otvorenijoj represiji.
U dobu informacija, dezinformacije mogu zaličiti na moćan instrument kojim se lako i bez posebnog napora može mijenjati javno mnjenje i kojim se mogu oblikovati politički procesi. No, ta lakoća se u jednom trenutku, prije ili kasnije, ispostavlja kao zamka. Kapaciteti ove tehnike su ograničeni jer društvo ipak ima sposobnost da uči, a proces tog učenja uvijek uključuje i iskustvenu provjeru (dez)informacija koje mu se serviraju. I u tom smislu, tačna je ona poznata Linkolnova misao da „možeš lagati neke ljude sve vrijeme, možeš lagati sve ljude neko vrijeme, ali ne možeš lagati sve ljude sve vrijeme“.
A kada dezinformacije izgube svoju efikasnost, postaju poput bumeranga, koji se, kada promaši svoj cilj - okreće ka onom ko ga je lansirao.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR