Istorija u Crnoj Gori kao kič - prirodni dodatak turbo-folka koji živimo

Za Antenu M piše: Edin Smailović

Šta je ostalo od istorije kao nauke u Crnoj Gori? Koji je njen doprinos društvu u Crnoj Gori? Kako predajemo istoriju i da li uopšte umijemo da je predajemo? Ko su nam istoričari i da li su im važniji gospodari i lične koristi od doprinosa zajednica?

Sva ova pitanja i još puno njih postavljam sebi posljednjih godina jer eto i sam imam diplomu o završenom studiju istorije.

U našem neposrednom okruženju istoričari su bili i ostali ubojite strijele vladara i ideologija. Dali su veliki doprinos rijekama krvi koje su tekle devedesetih. Sa ovim doprinosom dolazila su i naseljavanja kabineta na fakultetima, akademijama, ministarstvima, ambasadama.

Dakle, zemlje u okruženju nijesu baš imale koristi od svojih istoričara ali jesu oni od uništavanja istih.

Ali ostavimo za trenutak naše komšije i okrenimo se vlastitom dvorištu.

Čime se to bave istoričari u Crnoj Gori? Šta nam to nameću kao najvažnije teme i jesu li to baš stvari koje treba da nas najviše zanimaju?

Istoričari u Crnoj Gori se bave uglavnom "velikim temama". Dakle, vladarima, vojskovođama, događajima koji su rezultirali krvlju do koljena. O svim ovim temama u Crnoj Gori imate bar po tri različita mišljenja i bar toliko verzija odnosno istina.

Tim se temama prilazi vatreno. Smišljeno se zatalasa masa kojoj se "spušta" istina na zemlju. Navodno im se razotkrivaju zablude.

To je naravno samo jedna strana medalje. Druga je ona da oni koji bi trebalo da se bave istorijskom naukom i da je približe građaninu 21. vijeka ni po čemu ne odaju da žive u tom vijeku. Od dizajna knjiga pa do izlaganja koja traju beskrajno dugo i beskrajno su dosadna, pa do toga da u suštini većina onih koji u javnom prostoru figuriraju kao istoričari zapravo pojma nemaju šta je to istorija. To nije samo skup statističkih podataka, već razumijevanje užeg i šireg konteksta u kojem se nešto dešava.

Takođe, crnogorska istorija pati od najnižeg oblika estradizacije. Opet smo tu daleko iza okruženja. U susjednoj Srbiji recimo, neki istoričari su makar rijaliti zvijezde. Doduše, zahvaljujući majstoru mentalne anestezije širokih narodnih masa, Milomiru Mariću.

Kod nas je ta estradizacija zapela negdje na nivou šezdesetih godina prošlog vijeka, gdje u zadimljenoj prostoriji (s tim što je sad umjesto kuvanih krompira na meniju miješano meso) vedete istoriografije objašnjavaju mesijanski velike istine neukom plebsu.

Neuki plebs naravno ne kapira da je po ko zna koji put prevaren u Crnoj Gori. Da mu ne trebaju "velike teme". Jer kad su na stolu "velike teme" uvijek je plebs predodređen za žrtvovanje na oltaru istorije.

Jer vidite jednu stvar, običnom puku se za zanimaciju uvijek daje ono što ne može da razumije. Tako da su "velike teme" više nego dobrodošle za zamajavanje, da ne kažem jednu drugu riječ na "z…", masa.

Da ima ikakve svijesti kod običnog čovjeka u Crnoj Gori o ovom problemu, on bi pitao: a šta je sa mnom gospođo istorijo? Gdje je moje mjesto?

Zar istoriji u Crnoj Gori nijesu važni frizeri, kovači, taksisti, drvosječe. Zar nijesu bitni za razumijevanje duha jednog vremena šaneri što su švercovali farmerke i kafu iz Trsta ili likovi što su švercovali potvrde za sljedovanja za Trumanova jaja.

Možda jednostavno naši istoričari, čast izuzecima, ovo jednostavno ne razumiju.

Zbog toga nam je istorijska nauka, opet čast izuzecima, svedena na likove koji istorijski zanat svode na nivo pijačnog prodavca (uz svo poštovanje prema ovom zanimanju) pa do likova čije bi fantazije u knjigama koje objavljuju trebali umjesto građana da pomno pročitaju psihijatri.

Na kraju, istorija u Crnoj Gori je danas svedena na kič, prirodni dodatak turbo-folka koji živimo.

Do istoričara je i do građana.

Ali do istoričara puno više.