Papović: Bjelaško–četnički napad na Njegoša

Piše: Dragutin Papović

Ideološki nasljednik bjelaškog teroriste Marka Dakovića i četničkog etnočistača Pavla Đurišića, Andrija Mandić, opet juriša na Lovćen i na Njegošev mauzolej. Umjesto izvorne velikosrpske ideje da se krampom oburda Njegošev mauzolej i da se na njegovo mjesto vrati kapela Karađorđevića iz 1925. godine, Mandić je „pomiriteljski“ predložio da se ta kapela sagradi uz mauzolej. Jasno je da iza ovog predloga stoji nadustavna uprava Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori, dok je Mandić samo njen trbuhozborac. Ovaj plan se može ostvariti samo nasiljem, jer Njegošev mauzolej štite ogovarajući zakoni u kojima su propisane najstrože zabrane ugrožavanja ovog kulturnog dobra u široj zoni Jezerskog vrha, kao sastavnog dijela Nacionalnog parka „Lovćen“. Danas je to slaba zaštita, jer Mandić i saveznici, bez posljedica, svakodnevno gaze (ponekad i bukvalno) Ustav i zakone.

Osim što je protivzakonit, ovaj plan je bezuman. Teško je i zamisliti kako bi izgledalo da na Lovćenu pored mauzoleja stoji kopija kapele Karađorđevića iz 1925. godine. To bi bilo nadrealno. Jasno je da bi u toj gužvi na uskom prostoru Jezerskog vrha jedan od ovih objekata bio višak. Tada bi se postavilo pitanje: Đe je Njegošu mjesto – u kapeli ili u mauzoleju? S obzirom na to da Crkva Srbija upravlja politikom akutelne vlasti u Crnoj Gori očito je da bi Njegoša premjestili u tu kapelu koja bi, nesumnjivo, bila vlasništvo Crkve Srbije. Kakva bi tada bila funkcija mauzoleja? Nikakva. Njegošev mauzolej bez Njegoša nema smisla, kao što ni kapela na Lovćenu bez Njegoša nema smisla. Bjelaško-četnički planeri hoće da fazno uklone Njegošev mauzolej. U prvoj fazi bi, pod pomiriteljskom parolom, sagradili kopiju kapele iz 1925. godine. U drugoj fazi bi iselili Njegoša iz mauzoleja, da bi u završnoj fazi procijenili da prazan mauzolej na Lovćenu nema svrhu i da bi ga trebalo srušiti ili, kako je predlagala bivša ministarka Vesna Bratić, pomjeriti „neđe niže“. Tako bi, po zamisli bjelaško-četničke klike, na Lovćenu ostala samo replika kapele Karađorđevića sa Njegošem. Tada bi SPC ostvarila cilj da je vrh Lovćena sa kapelom Karađorđevića i Njegošem u njenom vlasništvu. To je suština bjelaško-četničkog „pomiriteljskog“ plana. Cilj je isti kao početkom 1990-ih, samo je sada put drugačiji, što je Mandićeva novoproklamovana taktika.

Andrija Mandić i njegovi crkveni naredbodavci ističu da bi tako obnovili Njegoševu kapelu i zavjet. Potcjenjuju pamet i znanje građana Crne Gore. Cijeloj Crnoj Gori je poznato da su lako oštećenu autentičnu Njegoševu kapelu srušili kralj Aleksandar Karađorđević i SPC 1925. godine. Oni su pogazili Njegošev zavjet i trajno uništili njegovu kapelu. Tada je kralj Aleksandar Karađorđević u čast rođenja svog sina i prestolonasljednika Petra sagradio novu kapelu i u nju je smjestio Njegoša. To je urađeno kako bi se simbolički demonstriralo pokoravanje Crne Gore od strane Srbije i poniženje dinastije Petrović–Njegoš od strane dinastije Karađorđevića. Crkva Srbije i Andrija Mandić hoće da to ponove baš na 100. godišnjicu (1925–2025) rušenja autentične Njegoševe kapele. 

Obesmišljavanjem, rušenjem ili premještanjem Njegoševog mauzoleja i izgradnjom kopije kapele Karađorđevića opet bi ponizili Crnu Goru i Crnogorce.

Ovo je dokaz da SPC i Andrija Mandić nemaju ništa zajedničko sa tradicionalnom i Njegoševom Crnom Gorom. Oni su zapravo ljuti protivnici te Crne Gore. Mandić je to potvrdio i izborom siluete pročelja zgrade Zetske banovine za logo Skupštine Crne Gore. Da Mandić zaista cijeni Njegošev državotvorni rad on bi za logo Skupštine predložio grafički izgled Biljarde – prve svjetovne rezidencije Crne Gore nakon Crnojevića. Njegoš je 1838. godine sagradio Biljardu kao svoju rezidenciju i tu je smjestio najznačajniju državnu instituciju – Senat, koji je objedinio izvršnu, sudsku i zakonodavnu vlast. Iz Senata su se razvile sve državne institucije, pa i crnogorska Skupština. Umjesto Njegoševe Biljarde, Mandić je izabrao zgradu banovine Karađorđevića, koja je simbol tiranske i okupacione velikosrpske vladavine u Crnoj Gori. Iz zgrade banovine je stiglo naređenje da se puca na demonstrante na Belvederu 26. juna 1936. godine. Tada su žandari ubili 6, a ranili veći broj Crnogoraca samo zato što su nosili crnogorski krstaš barjak (prvi put nakon 1918.) sa natpisom „Crnogorski narodni front slobode“ i „Revolucionarni narodni front“.

Andrija Mandić, njegova Nova srpska demokratija i SPC su ideološki sljedbenici režima Karađorđevića. Izvorište tog režima u Crnoj Gori je tzv. Podgorička skupština iz 1918. godine koja nije zbacila samo kralja Nikolu nego i dinastiju Petrović-Njegoš. Jasno je da između Njegoša i onih koji slave zbacivanje njegove dinastije i okupaciju Crne Gore ne može biti nikakve veze. Jasno je da između Njegoša i onih koji slave i imitiraju četničke vojvode ne može biti nikakve veze. Zato Andrija Mandić, dok dijeli najviše odlikovanje svoje partije – povelju „Marko Daković“ i dok nosi titulu četničkog vojvode ne može predstavljati ni Njegoša ni tradicionalnu Crnu Goru. Njegoš i tradicionalna Crna Gora su se (iz)borili protiv takvog tirjanstva. Uz to, Skupština Prijestonice Cetinje je jednoglasno proglasila Mandića za nepoželjnu osobu na Cetinju. Tako se Stara Njegoševa Crna Gora brani od Mandićeve politike.