Trampizam sad

Za Antenu M piše: Ana Nives Radović

Evropa zbijа redove. Rat u Ukrajini primorao je Evropsku uniju da ojača posvećenost bezbjednosti i demokratiji, uprkos nesuglasicama i neizvjesnosti. Vodeći evropski lideri su tokom vikenda pokazali jedinstvo – da ne može biti kompromisa kada je u pitanju odbrana budućnosti Evrope.

Ipak, Minhenska bezbjednosna konferencija, koja tradicionalno služi kao platforma za visok nivo transatlantskog dijaloga, bila je ovoga puta pozornica za neke druge ideje. Američki potpredsjednik Džej-Di Vens, govorom koji je sve samo ne potvrda da su SAD najpouzdaniji saveznik Evrope, poljuljao je povjerenje u dugoročnu posvećenost Vašingtona evropskoj bezbjednosti.

Zabrinutost koja vlada od povratka Donalda Trampa u Bijelu kuću da bi SAD mogle da krenu ka izolacionističkoj spoljnoj politici – i to onoj koja kratkoročne političke dobitke stavlja ispred istorijskih savezništava – više ne može da se odbaci kao bespotrebna. Odstupanje od strateškog kalkulusa koji je podržavao poslijeratni međunarodni poredak, u kojem su SAD i Evropa zajednički radile na očuvanju demokratije i odvraćanju spoljnih prijetnji pogađa srž bezbjednosnih briga EU.

Za Ukrajinu ovaj zaokret predstavlja egzistencijalnu dilemu, jer je ta zemlja već podnijela teške posljedice zapadnog oklijevanja u pružanju potpune podrške njenoj odbrani od ruske agresije, zbog čega svaka najava da bi se pregovori između Vašingtona i Moskve vodili bez evropske uključenosti, nijesu samo diplomatska uvreda, već i izdaja Ukrajine. No, dok su obraćanjem Vensa, iz kojeg se nazire egzistencijalna prijetnja ulozi Evropske unije kao glavnog aktera u vlastitoj sigurnosti, zgroženi Berlin, Pariz, Brisel, zvanična Podgorica oduševljava se političkim spektaklom Trampa i njegovih saradnika.

U svom nekritičkom prihvatanju trampizma, partije u Crnoj Gori koje čine vladajuću koaliciju ne uspijevaju da shvate fundamentalnu realnost da je politička doktrina aktuelnog američkog predsjednika suštinski suprotstavljena evropskom integracionom projektu. Njegov pogled na svijet, vođen transakcionim pristupom i prezirom prema multilateralnim institucijama, direktno je u suprotnosti s principima kojima Crna Gora, barem nominalno, teži.

Lideri vodećih EU zemalja rade na tome da kontinent zaštite od haosa nepredvidive američke spoljne politike dok, u nazivu, „evropski“ PES, odnedavno evropski „osviješćeni“ ZBCG & co. slave figuru čije najave prijete da destabilizuju evropsku bezbjednost, pri čemu sama pomisao na to da vide Trampa kao partnera dok on aktivno potkopava NATO proizilazi ili iz fundamentalnog nerazumijevanja njegove spoljne politike ili iz cinične igre s ciljem manipulacije biračima praznom kvazievropskom retorikom. Ako je u pitanju nerazumijevanje, crnogorsko rukovodstvo je opasno otuđeno od globalnih tokova, no ako, kao što im obaveza nalaže, a okolnosti čine toliko očiglednim, razumiju što je po srijedi, onda svjesno izdaju evropski put zemlje.

Evropski lideri shvataju da se ulozi u Ukrajini protežu daleko izvan njenih granica, jer je rat koji u toj zemlji bjesni već tri godine presudna odrednica za budućnost evropskog bezbjednosnog poretka, zbog čega nastavak EU podrške Ukrajini nije humanitarni altruizam, već strateška nužnost kojom se osigurava da ruska agresija ne postane presedan za buduće povrede suvereniteta.

Međutim, priče o „barometrima“, nesvakidašnje požrtvovanosti u naporima da se ispune ciljevi koja se manifestuje kroz spremnost na „nošenje na leđima do Brisela“ i ostalim kockicama u slagalici crnogorskih integracija jednostavno ne grade sliku takve Evrope, već politički pokret koji je otvoreno neprijateljski nastrojen prema ideji evropskog jedinstva.