Piše za Antenu M: Aleksandra Bosnić Đurić
Na pitanje šta je ono što razlikuje strahovladu i tiranske režime od svih drugih, čak i građani koji nijesu teorijski potkovani ali su imali tu nesreću da dobar dio svojih egzistencija provedu baš u ovakvim uslovima, daće prilično jednostavan odgovor – nasilje. Ono koje smo trpeli ili ono koje još uvijek trpimo. U noći između 27. i 28. marta, nekoliko sati nakon ponoći, dogodilo se opet - izvršeno je brutalno nasilje nad četiri studenta novosadskog univerziteta. Studenti su pretučeni kaiševima po glavi, a dvojici od njih su nanijete teške tjelesne povrede.
Njihove kolege, koje su tim povodom i pozvale na novo protestno okupljanje građana, u saopštenju su javnosti dali prilično detaljne informacije: „Naše kolege su bile u izlasku tokom kojeg su pevali svima poznato Ko ne skače taj je ćaci. Tada im je prišao nepoznati muškarac i upozorio ih da prestanu, jer će „doći SNS batinaši da povedu računa“. Oni su nastavili da pevaju i ubrzo nakon toga se izlazak završio. Napad na naše kolege desio se kod fontane u Katoličkoj porti“. Dodali su i da ovaj napad ne vide kao slučajnost, da je opet riječ o organizovanom nasilju nad mladima koji slobodno izražavaju svoje mišljenje, da je ovo „napad na sve nas“, da „ne smemo da ćutimo“ i uz apel „Širimo istinu. Pravda za naše kolege!“, pozvali građane na protest. O prirodi povreda pretučenih studenata za sada se zna da je jedan od njih imao operaciju vilice, a da je drugi na pregledu kod neurohirurga zbog sumnje da ima unutrašnje krvarenje. U večeri u kojoj pišem tekst još uvijek ne znam kakav će biti tok protesta – podrške studentima u Novom Sadu.
Ono što mnogi koji žive u Srbiji znaju jeste da država upravo ovih dana sve intenzivnije prijeti, ponižava i zastrašuje profesore i studente, da su pro-režimski mediji emitovali crnopropagandni film Vreme terora, koji proteste studenata i građana predstavlja onako kako ih već neko vrijeme predstavljaju i čelnici režima – „terorom agresivne manjine“. Vrlo direktno, u Vremenu terora, učesnici protesta u Srbiji se upozoravaju da je i Robespjer, francuski revolucionar, stradao od giljotine, odnosno, „od mača kojeg se i sam latio“. Studenti i učesnici višemjesečnih protesta u Srbiji optužuju se za nasilno ponašanje i suprotstavljanje ustavnom poretku. A u film je interpoliran isječak iz intervjua sa Aleksandrom Vučićem koji, između ostalog, kaže da „suprotstavljajući se teroru u Srbiji ispisuje istoriju“. Film, između ostalog, uključuje i ekspresivnu animaciju giljotine. Gotovo istovremeno, pojavila se i prijeteća poruka u najpopularnijem pro-vladinom tabloidu, nepotpisani tekst s jasnom porukom: „Manite se maltretiranja građana. Moglo bi da se desi da na nekoj od narednih blokada mostova građani reaguju drugačije nego do sada. Da oni koji su verovali Jovi Bakiću zaplivaju u reci“.
I dok smo u stvarnosti suočeni sa autokratskim režimom koji iz dana u dan prerasta u strahovladu, važno je i mimo iskustva sjetiti se vrsnih studija, poput one koju je osamdesetih godina dvadesetog vijeka napisao Vojin Dimitrijević, a koja pojašnjava mehanizme na kojima su zasnovane strahovlade: zastrašivanje terorom, gaženje pravnih procedura i eksplicitno potiranje građanskih prava. „Terorski poreci“, piše Vojin Dimitrijević u Strahovladi, „iz raznih razloga, među kojima su mogućnost zataškavanja i bojazan od kritike iz inostranstva važni ali ne i jedini, u proces terora uključuju i prividno neinstitucionalizovane, nevezane za državu i političke stranke, formacije i grupe“. Naglašava, međutim, da dosluh režima (ili jakih oficijelnih krugova) sa skupinama spontanih i nezvaničnih batinaša, mučitelja i nasilnika, nije nov pronalazak i da su ovu metodu usavršili fašizam i nacional-socijalizam i prije dolaska na vlast: „Bande njihovih uniformisanih i naoružanih pristalica, regrutovane mahom iz lumpenproletarijata i kriminalnog podzemlja, harale su italijanskim i nemačkim ulicama i trgovima i postepeno omogućavale ’normalan’ politički život“. No i nakon osvajanja vlasti, „ovakve su gomile redovno puštane s lanca kada je to vlasti godilo i tako upotpunjavale opštu terorsku atmosferu. Režim je istovremeno tvrdio da ne može da obuzda „narodni bes“, ali se nije ni trudio da prikrije kako to neće“.
Nažalost, teorijske eksplikacije i anamneze terorskih režima ovih se mjeseci, a posljednjih nedjelja sve očiglednije, na zastrašujuć način, prepliću s iskustvima građana i građanki Srbije koji su od strane režima označeni kao „teroristi“. Ovim slikama koje glasnije od riječi govore o tome kako aktuelna vlast u Srbiji zamišlja vladavinu prava i demokratski poredak, trebalo bi dodati i apel ministra za javna ulaganja u republičkoj Vladi u ostavci, da rektor Univerziteta u Beogradu, „mora da bude uhapšen“ zbog toga što je „unakazio budućnost“ velikog broja studenata i što se „igra narodnim novcem“.
Ono što nakon svih ovih događanja i informacija izmiče, ne samo građanima Srbije i susjednih zemalja, već i mnogim zvaničnicima Evropske unije, jeste odgovor na ključno pitanje – kako će ovako duboko autoritarna država moći da doprinese stabilnosti regiona i u dogledno vrijeme se pridruži zemljama članicama Evropske unije. Kako, ako sadašnje vlasti u njoj čine sve suprotno od proklamovanog seta evropskih vrijednosti? I kako, ako se upravo oni koji se za te vrijednosti zalažu - dakle, protiv korupcije, za vladavinu prava, za slobodu medija, za dostojanstvo građanina, od strane onih koji trenutno vrše vlast bivaju eksplicitno targetirani kao „teroristička rulja“? Vrlo često se ovih dana na društvenim mrežama, u različitim varijantama, a nekada i sasvim svedeno, zatiče rečenica „moraćemo sami“. I bilo bi dobro da se ona ne pokaže kao nemoguća misija.
U prilog tome ide i činjenica da, uprkos sve represivnijim potezima autokratskog režima u Srbiji posljednjih nedjelja marta 2025. godine, građani postaju sve aktivniji. U proteklih deset dana, širom Srbije je održano preko 260 protesta, blizu 40 građanskih zborova, blizu 20 je najavljeno za naredne dane, a u ovom periodu protesti su se održali u najmanje 113 naselja. Čak ni upotreba mističnog zvučnog oružja (zbog čijeg su dokazivanja neupotrebe, pozvani eksperti čak dvije strane obavještajne službe), ni ulična nasilja razjarenih pristalica režima i falangi batinaša i kapuljaša, ni finansijske represalije nad srednjoškolskim i fakultetskim profesorima, ni medijski progoni, ni brojna privođenja i pritvaranja aktivista, nijesu imali, za vlast u Srbiji očekivane efekte.
Dogodilo se, međutim, nešto sasvim drugo – odgovor na izazov. Aktivni i probuđeni građani, i entropija strahovlade. Kao nepovratni proces.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR