2018.

Piše: Miodrag Vlahović

Stotinu je godina prošlo od dogadjaja koji je označio ukidanje Crne Gore. Država, odnosno države - i ona koja je bila zajednička, SFRJ, pa onda ona u kojoj je Crna Gora bila dobrovoljni talac, posebno (i njen obrazovni sistem i kulturni obrazac na koji su bile naviknute generacije), nisu nam mnogo pomogle u razumijevanju dubine crnogorske tragedije koja se tada desila, pod stražom vojske koju su i njeni komandanti zvali okupacionom, na izrežiranom zboru nakalemljenih epiteta “velike”, “narodne” i “skupštine” srpskog imena, a koji je bio samo uvod u dvadesetogodišnje stradanje i zatiranje Crne Gore i Crnogoraca, nebrojene i zaboravljene nesreće, muke i pogibije.

Stoljeće je trebalo Crnoj Gori da se vrati na političku mapu. U drugoj Jugoslaviji je, istina, napravljen “polu-korak”, ali su krhke kulise takve crnogorske državnosti, sa i bez znaka navoda, bile laka meta “dešavanja naroda” i birokratske kontrarevolucije s početka devedestih godina prošlog vijeka.

Obnova crnogorske države, opredmećena majskim referendumom 2006., čiji ishod bez sukoba i krvi predstavlja naše najveće dostignuće, i nedavnim pristupanjem Alijansi, u drugim bi okolnostima, kulturama i nacijama značio vraćanje u normalne tokove i okretanje obnovi svih potencijala države i društva. Jasno je svima da od toga kod nas (još) nema mnogo napretka i da je iskijavanje povijesnih zabluda i stereotipa, kompleksa i neznanja, dugi i bolni proces, koji zahtijeva upornost, strpljenje i odlučnost, prije svega od strane onih koji su izabrani da vode i predstavljaju državu.

Najnoviji dogadjaji - a tako stari i već vidjeni, kakav je bila i preksinoćna manifestacija u Budvi, ukazuju nam na istinu da su država Crna Gora, njena suverenost i naši nacionalni/državni interesi - za neprijatelje naše zemlje - samo provizorijum, prelazna etapa, privremeno mučno stanje koje “neće i ne može dovijeka trajati” ... Zato je svaka autentična odluka i opredjeljenje crnogorskih vlasti - od važnih vanjskopolitičkih poteza, preko svrstavanja u evro-atlantske političke i odbrambene sisteme i organizacije, do pojedinačnih akata samoodbrane i samopoštovanja - dočekana na nož, izložena ruglu i orkestriranim napadima, i kod nas i - znate već dje. Da ne pominjemo sada te prizemne ali, u nekim interpretacijama, i prilično složene zamjene teza, podvale i propagandu, o čemu su ovih dana precizno i tačno pisali Bešlin i Nikolaidis.

Za današnu Crnu Goru - i za sve nas u njoj - bitna je spoznaja da se oni kojima Crna Gora kao država ništa ne znači i za koje su bitne odrednice naše kulture - identitet, jezik i crkva - pretjerivanje, radikalizam i “dokaz” o nekakvom crnogorskom, odnosno “montenegrinskom” “nacionalizmu”, ne mogu umilostiviti mantrama i bajalicama o “razvijanju ustavnih sentimenata” (to je zaista biser!) i naivnim konstrukcijama o “ustavnom patriotizmu”. Istina je, sve to zvuči “moderno” - ali je crnogorski slučaj sasvim drukčiji od istorijskog primjera koji je bio povod teoriji o ustavnom patriotizmu.

U Crnoj Gori je “problem” - što postoji Crna Gora. Naša je muka što se opozicija ili aktivno bavi negiranjem svega crnogorskog, ali i svih onih vrijednosti i plemenitog dijela naše tradicije medjusobnog poštovanja i solidarnosti ljudi različitih vjera i nacija, ili aktivno ćuti na takve pokušaje, dešavanja i politiku. Ukratko: imamo opoziciju Crnoj Gori i njene neznavene domaće pomagače i, ne tako naivne, inostrane.

Odlučna i beskompromisna odbrana nacionalnih/državnih interesa je najbolja platforma i preporuka za iskrenu i djelotvornu (i legitimnu!) kritiku vlasti. I obrnuto: nedostatak bilo kakvog refleska po prvom pitanju, čini bavljenje drugim problemom sasvim neubjedljivim i nekredibilnim. To je uzrok seriji poraza, s jedne, i nizu pobjeda, s druge strane. Srećom po Crnu Goru - u mnogim sudbonosnim i istorijskim odlukama od 1997. naovamo.

Zato je 2018. crnogorska godina svakako veselija od tragične i tužne crnogorske zbilje od prije jednog vijeka, ali su izazovi i potrebe našeg društva i naše politike pred problemima vrlo sličnih povoda, motivacija, nakana i pozadine kakvi su bili oni što su izazvali i sproveli crnogorsku 1918.

(Autor je nekadašnji ministar inostranih poslova i naš prvi ambasador u SAD. Sada je crnogorski ambasador pri Svetoj Stolici. Stavovi i mišljenja iznijeti u tekstu ne odražavaju nužno zvanične pozicije Crne Gore.)