Vaseljenska patrijaršija: Sava Srpski prije 800 godina dobio AUTONOMIJU, a ne autokefaliju

 Piše: Vladimir Jovanović

Srpska pravoslavna crkva (SPC) objavljuje danas da je tokom „proslave 800 godina autokefalnosti SPC, koja je prethodnoga vikenda održana u Los Anđelesu u organizaciji Eparhije zapadnoameričke SPC”, načalstvovao arhiepiskop Amerike (i egzarh Atlantskoga i Tihoga okeana) Elpidofor Lambriniadis iz Vaseljenske patrijaršije.

U obraćanju prisutnima Elpidofor je, između ostaloga, potvrdio da je Sava Srpski 1219. posvećen za episkopa od Vaseljenskoga Patrijarha u Nikeji, ali da NIJE DOBIO AUTOKEFALIJU za Srpsku crkvu (Žičku arhiepiskopiju), već samo – autonomiju.

Drugim riječima, Žička arhiepiskopija je bila samoupravni dio, najprije Ohridske arhiepiskopije, docnije Vaseljenske patrijaršije, a ne nezavisna Crkva – kako netačno tvrdi srpska istoriografija i SPC.

Važeći tomos SPC je dobila tek 1922. godine.

„Crkva Konstantinopolja je i dala Crkvi Srbije prvo autonomiju, a zatim autokefaliju”, kazao je Elpidofor, a prenosi sajt SPC. „1219. godine u Sabornome hramu u Nikeji, Vaseljenski Patrijarh je hirotonisao za prvoga arhiepiskopa monaha koga mi danas znamo kao prosvetilja srpskoga Svetoga Savu”.

Elpidoforu su sasluživali mitropolit Josif (Antiohijska patrijaršija), mitropolit Sava (Vaseljenska patrijaršija), te arhijereji iz SPC: novogračaničko-srednjezapadnoamerički Longin, kanadski Mitrofan, diseldorfsko-njemački Grigorije, raško-prizrenski Teodosije, zapadnoamerički Maksim, istočnoamerički Irinej, bihaćko-petrovački Sergije, buenosairesko-južnocentralnoamerički Kiril, zahumsko-hercegovački Dimitrije, stobiski David i iguman Hilandara arhimandrit Metodije.

Međutim, zbog prisustva arhijerejâ iz Vaseljenske patrijaršije u liturgiji NIJE SASLUŽIVAO arhiepiskop Petar iz Ruske pravoslavne crkve. On je samo „molitveno prisustvovao”!

Elpidoforovo načelstvovanje službom u srpskome hramu u Los Anđelesu, te obnavljanje istorijskih lekcija da su Srbi od Carigrada dobili Crkvu, a ne od Rusa, etc. – zabijanje je „prsta u oko” Moskovskoj patrijaršiji.

Prisutni srpski arhijereji na proslavi u Los Anđelesu su postupili suprotno preporuci Sinoda SPC koji je 13. marta o.g. saopštio srpskome sveštenstvu „da se klone liturgijskoga i kanonskoga opštenja”, ne samo s jerarhijom autokefalne Pravoslavne crkve Ukrajine (PCU), „nego i sa arhijerejima i kliricima koji im saslužuju i stupaju u opštenje s njima, shodno kanonskome načelu da će se onaj ko stupa u opštenje s nekim ko je van opštenja i sâm naći van opštenja”.

Tu Sinod SPC misli upravo na jerarhiju Vaseljenske patrijaršije, koja je, dosad, jedina od pomjesnih crkava u kanonskome i liturgijskome zajedništvu sa PCU.

Arhiepiskop Elpidofor, koji je na sadašnju katedru stupio nedavno, jedan je od najjačih zagovornika autokefalije PCU. On je u hramu SPC u Los Anđelesu tokom govora dodatno izazvao Ruse i testirao vjerodostojnost Srba koji im se kunu u lojalnost i tvrdnjom da su „nezavisnost i zrelost Srpske crkve uvijek kroz vjekove bivale posvjedočene; Veliki i Sveti Sabor održan u Kritu 2016. godine služi kao dokaz ovoj činjenici, a Crkva Srbije je ispoštovala svoju obavezu prema pravoslavnome svijetu time što je u potpunosti i srdačno učestvovala u radu ovoga važnoga svepravoslavnoga sabora”.

Napomenimo, da se SPC na Kritu 2016. pojavila uprkos Rusima, koji su taj sabor bojkotovali, a njegove odluke proglasili ništavnim. U osnovi, sabor na Kritu se i smatra uzrokom sadašnjih raskola u Istočno-pravoslavnoj crkvi.

 Vladimir Jovanović: Krit – mali Sabor, velike podjele!

                                                                                       ***

Domaćin proslave u Los Anđelesu je bio episkop zapadnoamerički SPC Maksim Vasiljević, koji je zimus kazao da se 1219. radilo o „autokefaliji” (sa navodnicima), a ne o kanonskoj autokefaliji za „svetosavsku” Žičku arhiepiskopiju.

„Istorijske okolnosti i raspleti dovode Savu u Nikeju i što se zbiva: tadašnji Vaseljenski Patrijarh, ogrnut odeždom nemoći, sklonjen u Nikeju, potpuno ignoriše kanonskoga episkopa srpskih oblasti, a to je bio ohridski arhiepiskop Dimitrija Homatijan, i dodjeljuje ‘autokefaliju’ srpskoj državi. Ovaj istorijski moment sa početka 13. vijeka jeste zanimljiva, ali i snažna analogija sa nekim novijim dešavanjima u pravoslavnome svijetu”, kazao je Maksim, aludirajući na Ukrajinu.

„Pomenusmo da je 1219. godine Vaseljenski Patrijarh potpuno ignorisao kanonsku situaciju u oblastima države Stefana Nemanje koje su, važno je istaći, potpadale pod jurisdikciju ohridskoga arhiepiskopa Dimitrija Homatijana – inače, jednoga od najuglednijih kanoničara pozne Vizantije – i suprotno kanonima dodijelio ‘autokefaliju’ srpskoj državi. Svi smo danas ponosni i radosni zbog toga smjeloga, inače, nekanonskoga čina”.

Zbog ovih stavova, Maksimu je prijetilo raščinjavanje ili penzionisanje od strane Sabora SPC.

Priprema se „svilen gajtan” episkopu SPC koji je djelimično opovrgao najveću laž srpske istoriografije

Maksim se na Saboru SPC 9-18. maja pokajao i „korigovao” svoja tumačenja o „autokefaliji” SPC, pa je na taj način izbjegao sankciju. Ipak, oko dva mjeseca kasnije, Patrijaršija SPC je objavila da ga lišava statusa predavača na Pravoslavnome bogoslovskome fakultetu u Beogradu. To je izazvalo protest umirovljenoga epskopa Atanasija Jevtića koji je vodio polemiku s patrijarhom Irinejem Gavrilovićem.

BORBA ZA PREVLAST U SRPSKOJ PATRIJARŠIJI: Atanasije Jevtić napao patrijarha Irineja i članove Sinoda

U međuvremenu, tri srpske eparhije u Americi, uključjući i Maksimovu, 16. jula objavljuju da se proglašavaju za SRPSKE PRAVOSLAVNE EPARHIJE U SJEDINJENIM AMERIČKIM DRŽAVAMA i mijenjaju svoj Ustav, koji je, prema nekim tvrdnjama, suprotan Ustavu SPC. U juridičkome smislu, sada u SAD-u ne postoji SPC, već samo: SERBIAN ORTHODOX DIOCESES IN THE UNITED STATES OF AMERICA.

POČETAK RASPADA SPC? Tri srpske eparhije u SAD usvojile svoj ustav i promijenile ime

Kako se tomos SPC iz 1922. odnosi striktno na prostore bivše Jugoslavije, ali ne i van njezinih nekadašnjih granica, Patrijaršija u Beogradu strahuje da će Vaseljenska patrijaršija u skladu s kanonskim pravom i već javno iskazanim težnjama pretpočiniti u pogodnome trenutku srpske eparhije u dijaspori – a najizraženija takva tendencija je upravo u SAD-u.

Na proslavu „800 godina autokefalnosti SPC, koja je prethodnoga vikenda održana u Los Anđelesu” bio je pozvan i mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije Radović – ali se on tamo nije pojavio.

                                                                             ***

U istoriografiji nema nikakvoga dokaza da je SPC dobila 1219. autokefaliju.

Nikad nije objavljen ni prijepis, a kamoli faksimil toga tomosa. U svim publikacijama Vaseljenska patrijaršija navodi da su u to vrijeme Srbi imali u najboljem slučaju crkvenu autonomiju ili samoupravu.

Srpski crkveni istoričar Svetozar Niketić 1870. zaključuje: „Premda se Srpska crkva još od Sv. Save smatrala kao nezavisna, opet su arhijepiskopi njeni, izabrani saborom srpskih jerarha, utvrđivani bili u tome zvanju od Carigradskoga Patrijarha”. Kada je 1346. car Dušan Nemanjić samovlasno proglasio patrijaršiju, on je to uradio, piše Niketić, da „sasvim oslobodi Srpsku crkvu od ove hegemonije (zavisnosti) grčke”. Ali, narušen je time kanonski poredak. Uslijedila je kazna za Srbe: anatema iz Carigrada; etc.

Koji jubilej od 800. godina slavi SPC? Sv. Sava nije dobio autokefaliju

Patrijarsi Carigrada, Aleksandrije, Antiohije, Jerusalima su 1531. saborno posvjedočili i potpisima ovjerili da do tada nikad nije postojala autokefalna Pećka arhiepiskopija, sukcesorka Žičke arhiepiskopije.

Oni su u obraćanju Ohridskome Arhiepiskopu i cijeloj Vaseljeni naveli da je „takozvana Pećka arhiepiskopija, prije i od početka potčinjena njegovoj Crkvi (Ohridskoj arhiepiskopiji), no, kako neki govore, posljedicom nečijega nasilja bivši otrgnuta od nje i postavljena u status autonomije, ali ne ostavši takva do danas, jer opet bi prisajedinjena njegovoj Crkvi i postade zavisna od nje na osnovu toga da i nije bila počastvovana (autokefalijom) po prijedlogu i sudu nekoga iz vaseljenskih sabora”.

„Budući pogledavši i staroslavne carske hrisovulje, dokazuje se, da cijela Pećka eparhija sa Srbijom jeste zakonita (baština) Ohridske arhiepiskopije, pa naše smjernosti, prema smislu naznačenih hrisovulja, saborno opredijelismo odluke i rješavamo: Peć i cijela srpska oblast se nalazi pod rukom Svjatjejšega Arhiepiskopa Ohridskoga, kako su se i oduvijek do sada potčinjavali njoj, i ko odsad zaželi praviti o tome kakvu smutnju, takav, kogođ bio, od Boga Svedržitelja da bude odlučen i bez blagoslova i za svoj vijek i u budućnosti, i neka bude u zajednici sa Judom izdajnikom”.

Patrijarsi Carigrada, Aleksandrije, Antiohije, Jerusalima (1531): Nikad nije postojala autokefalna Srpska crkva

Pećka arhiepiskopija je od strane Vaseljenske patrijaršije arondirana 1766, a Ohridska arhiepiskopija 1767. godine.