Rastuća politička nestabilnost u Bjelorusiji mogla bi nagovijestiti direktnu rusku intervenciju koja bi se mogla pokazati jačim destabilizirajućim faktorom za Evropu nego posredni rat Moskve u Ukrajini. Napad na Bjelorusiju mogao bi dovesti u pitanje sigurnost i integritet više susjednih država i ima potencijal prerastanja u direktnu konfrontaciju Rusije i NATO-a.
Politički uslovi u Bjelorusiji se brzo pogoršavaju. Protesti protiv predsjednika Aleksandra Lukašenka, koji su počeli sredinom februara, šire se izvan glavnoga grada Minska. Podstakli su ih građani ljuti na vladu koja je nametnula "porez na skitnice" ljudima koji su zaposleni manje od pola godine, a zatim su prerasli u zahtjeve za sistemsku političku promjenu, uključujući čak i odlazak Lukašenka.
Relativno slaba opozicija u Bjelorusiji nije pokrenula proteste pa se čini da masovne demonstracije u više gradova nemaju središnje vođstvo. Ipak, što duže protesti traju, vjerovatnije je da će se pojaviti fokusirano i odlučno vođstvo koje će voditi bilo u prozapadnom, bilo u proruskom smjeru. Za razliku od prijašnjih protesta, Lukašenko je dosad bio nesklon gušenju grubom silom, očito pazeći da ne okrene zapadne države protiv sebe. Tokom prošle godine Minsk je uspostavio bliskije odnose sa EU i SAD-om kako bi privukao potrebna ulaganja.
Podrške iz Moskve presušuju zbog slabljenja ruske ekonomije pa i bjeloruska ekonomija tone. Euroazijska ekonomska unija, čiji je Bjelorusija član i kojom upravlja predsjednik Vladimir Putin kao održivom preslikom EU, potvrđuje se kao jadnjikav neuspjeh. Lukašenko se, uprkos sporazumu o Uniji između Rusije i Bjelorusije, opirao pritisku Kremlja da uspostavi vazdušnu bazu u zapadnom dijelu zemlje koja bi predstavljala direktnu prijetnju NATO-u. Čak se diplomatski približio EU i SAD-u ukidanjem viza za građane Zapada.
Ukidanje sankcija EU nametnutih bjeloruskim zvaničnicima rezultiralo je nedavnim posjetom visoke delegacije EU Minsku. Dok bi Zapad mogao pozdraviti kompromisno rješenje između Minska i protestanata kao predznak političkih reformi, Moskva na Lukašenkov meki pristup protestima gleda kao na veliku slabost. Strahuje da bi to moglo podstaći drugi "euro-Majdan" poput ukrajinskog koji bi izvukao Bjelorusiju iz ruske orbite. Moskovski mediji, kako bi dezorijentirali javno mnijenje, tvrde da je riječ o novoj "obojenoj revoluciji" ili "fašističkom puču" koji osmišljavaju zapadne obavještajne službe uz rusku granicu.
Bjelorusija je ključna komponenta u projekciji moći Kremlja u srednjoj Europi i baltičkoj regiji jer graniči s tri članice NATO-a. Kremlj neće dopustiti da zemlja sama bira okretanje prema Zapadu s Lukašenkom na čelu ili bez njega.
Ruski zvaničnicii okrivljuju Lukašenkove korake prema Zapadu za sadašnju krizu i njihova propagandna mašinerija opisuje Bjelorusiju kao "propalu državu" sličnu Ukrajini neposredno prije ruske invazije i aneksije Krima 2014. Zloslutan scenario nestabilnosti bio bi kada bi ruske službe srušile Lukašenka pod dimnom zavjesom protesta te pod egidom zaštite od nasilne revolucije, građanskog rata ili intervencije NATO-a.
Moskva bi tada tvrdila da ona samo sprovodi "volju naroda", smjenjujući "posljednjeg diktatora u Evropi" - nesretna fraza koju su koristile Bušova i Obamina administracija i koja bi se mogla Zapadu obiti o glavu. Ruske službe duboko su ušle u bjelorusku vojsku, policiju, birokratiju i obavještajnu mrežu te mogu instalirati promoskovsku zamjenu za Lukašenka.
Takav bi korak vjerovatno pratila "bratska" vojna intervencija jer Kremlj želi punu kontrolu bjeloruskih zapadnih granica s Poljskom, Letonijom i Litvanijom.To bi moglo postaviti temelj za još opasniji regionalni konflikt. Manje od 240 kilometara dijeli Bjelorusiju od ruske baltičke enklave Kalinjingrada. Kratkim vojnim prodorom kroz litvansku teritoriju Kremlj bi mogao ostvariti dva strateška cilja. Prvo, direktno bi povezao rusku teritoriju s vojnom bazom koja je domaćin baltičke flote. Drugo, odrezao bi tri baltičke države od moguće pomoći NATO-ovih trupa i dostave opreme u slučaju budućeg ruskog napada na Estoniju i Letoniju.
U opravdanju svog baltičkog prodora Moskva bi mogla podjariti nezadovoljstvo ruske i poljske manjine na jugu i istoku Litvanije, što je primarni cilj ruske propagande i čijim se liderima sada osmjehuje Kremlj. Moskva bi tako mogla imati dva povoda za intervenciju u Litvaniji, koja bi povezala Rusiju s Kalinjingradom: navodna zaštita "ruskih govornika" i onemogućavanje izolacije sugrađana u Kalinjingradu. Iz kremaljske perspektive Bjelorusija predstavlja istovremeno opasnost i mogućnost da ne samo testira Zapad, nego i ostvari strateška pobjeda. To dolazi u trenutku kad je EU zaokupljena krizom identiteta, a američka neiskusna Trampova administracija je blokirana domaćim političkim bitkama. Moskva je tradicionalno iskorišćavala trenutke slabosti i neodlučnosti na Zapadu kako bi ostvarila svoje imperijalne ciljeve i kriza u Bjelorusiji lako bi mogla pokrenuti takav scenario.
Izvor: jutarnji.hr
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR