Rezultati izbora za EP uzrokovali politički potres širom Evrope, raspušten parlament u Francuskoj, pala Vlada u Belgiji

Politički potres u Evropi izazvan izborima za novi saziv Evropskog parlamenta, na kojima su najveći gubitnici francuski predsjednik Emanuel Makron i njemački kancelar Olaf Šolc.

Prema predviđanjima, desničarske partije su zabilježile odlične rezultate i u Francuskoj i u Njemačkoj, zemljama stubovima Evropske unije.

Dobre rezultate, desnica je zabilježila u još nekim zemljama EU.

Zbog teškog poraza njegove stranke od desničarskog Nacionalnog okupljanja, Makron se hitno obratio naciji i saopštio da je raspustio parlament i da će raspisati vanredne nacionalne izbore za 30. jun i 7. jul.

Izbori za Evropski parlament trajali su od 6. do 9. juna u zemljama članicama EU.

Pravo glasa imalo je 360 miliona Evropljana, a novi saziv Evropskog parlamenta ubuduće će imati 720 poslanika, što je 15 više nego do sada.

Izlasnost birača širom Evrope bila je 51 odsto, prve su procjene Evropskog parlamenta.

To je neznatno više nego 2019. godine (50,66 odsto).

Njemačka

Najveća trka bila je u Njemačkoj, gdje se biralo 96 od 720 članova budućeg Evropskog parlamenta.

Konzervativci Ursule fon der Lajen iz koalicije CDU-CSU i krajnja desnica u Njemačkoj već slave, govoreći da je ovo kraj Šolcove ljevičarske vlade, uoči nacionalnih izbora 2025. godine.

Prema preliminarnim rezultatima, desničarska Alternativa za Nemačku (AfD) zauzela je drugo mjesto na izborima za Evropski parlament u Njemačkoj, pobijedivši SPD lijevog centra kancelara Olafa Šolca i njegove koalicione partnere Zelene.

Predviđa se da će najjača stranka biti konzervativna CDU/CSU sa 30 odsto.

Zeleni i SPD postigli su slabije rezultate nego 2019, sa predviđenih 12,5 odsto, odnosno 14 odsto.

Predviđa se da će AfD osvojiti 16 odsto, što je pet procenata više nego 2019.

Krajnja desnica je dobro prošla u istočnoj Njemačkoj, utrvši put, kažu lideri AfD, ka pobjedi na regionalnim izborima u septembru.

Slični rezultati su i u Austriji, javlja BBC-jeva dopisnica iz Beča Betani Bel.

Prema izlaznim anketama, krajnje desničarska Partija slobode, FPO, osvojila je najviše glasova u Austriji – 27 odsto.

Francuska

Veliko slavlje u sjedištu Nacionalnog okupljanja, stranke desnice koju je osnovala Marin Le Pen, nakon što je objavljeno da je osvojila najviše glasova – više od 30 odsto, pokazuju izlazne ankete.

Nikada do sada ova stranka nije uspela da dobije toliko.

Renesansna stranka predsjednika Makrona zauzima drugo mesto sa 15,2 odsto, dok su socijalisti, pod vođstvom Rafaela Gluksmana, dobili 14 odsto.

U obraćanju pristalicama, mladi lider Nacionalnog okupljanja Žordan Bardela pozvao je Makrona da raspusti parlament i raspiše vanredne izbore.

Francuzi su donijeli presudu na koju se ne može uložiti žalba, bio je slikovit Bardela.

„Francuzi su izrazili želju za promjenom. Ova jasna poruka evropskim liderima pokazuje volju Francuza koji žele da Evropa promijeni kurs. Predsjednik ne može da ostane gluv na poruku koju je večeras poslao francuski narod“, dodao je on.

 Osim Nacionalnog okupljanja, Makronove stranke i socijalista, u Evropski parlament će ići i predstavnici ljevičarske stranke Nepokolebljiva Francuska (8,3 odsto glasova birača), krajnje desničarske stranke Erika Zamura (5,5 odsto), a moguće i Zeleni koji su sada na 5,2 odsto (pet procenata je izborni prag).

Izlaznost u Francuskoj bila je otprilike 51 odsto, za nijansu veća nego 2019. godine kada je bila 50,12 odsto.

Bardela, koji ima 28 godina, bio je veliki adut Nacionalnog okupljanja, i bila mu je povjerena kampanja za EU izbore.

Vlast je toliko ozbiljno shvatila Bardelu da je na televizijski duel sa njim izašao i premijer Gabrijel Atal, napadajući bliske veze Nacionalnog okupljanja sa Rusijom.

Nedugo posle obraćanja Bardele, Makron je najavio raspisivanje vanrednih parlamentarnih izbora u Francuskoj.

Marin Le Pen, liderka Nacionalnog okupljanja, pozdravila je odluku Makrona i rekla da očekuje pobjedu na nacionalnim izborima.

„Spremni smo da preuzmemo vlast ako nam Francuzi daju povjerenje… Spremni smo da iskoristimo moć, da okončamo masovnu migraciju, da damo prednost kupovnoj moći, spremni smo da Francuska ponovo živi“, rekla je ona.

Hrvatska

Glasalo se i u Hrvatskoj, najmlađoj članici EU, ali interesovanje za izbore je bilo vrlo nisko.

Svega nekoliko bilborda, poneka televizijska reklama i blijeda onlajn kampanja.

Glasači u Hrvatskoj četvrti put su birali 12 predstavnika zemlje u Evropskom parlamentu u atmosferi koja nije nalikovala uobičajenim predizbornim trzavicama u nekadašnjoj jugoslovenskoj republici.

U takozvanoj superizbornoj godini, gdje su hrvatski birači najprije već odlučili o poslanicima u državnom parlamentu, a krajem godine ih čeka glasanje na predsjedničkim izborima, evropsko glasanje proteklo je u priličnoj sjenci.

Birači su mogli da se opredijele za jednu od čak 25 lista na kojima je bilo 300 kandidata tako što su jedan glas dali listi, a drugi su mogli da dodijele pojedincu za koga su željeli da bude među poslanicima novog saziva Evropskog parlamenta.

Zbog toga i podaci o niskoj izlaznosti nisu veliko iznenađenje – u gotovo svim oblastima, osim u jednoj, odziv nije dobacio ni do 20 odsto.

Tradicionalnu borbu za 12 mandata vodile dvije najveće hrvatske stranke, vladajuća Hrvatska demokratska zajednica (HDZ) i Socijaldemokratska partija (SDP).

Izlazne ankete pokazale su da je najveće povjerenje birača opet dobila HDZ – 33,74 posto glasova birača, prenijela je Hrvatska televizija.

Socijaldemokratska partija i partneri su dobili 27,81 posto glasova.

Desničarski Domovinski pokret, koji je ušao u novu hrvatsku vladu, dobio je 8,67 odsto glasova, dok je zeleno-leva stranka Možemo osvojila 5,84 odsto glasova birača.

Poljska

Predviđa se da će centristička Građanska koalicija (KO) poljskog premijera Donalda Tuska pobijediti na izborima za Evropski parlament, prema izlaznoj anketi objavljenoj nakon što je glasanje završeno u 21 sat.

Pro-EU KO osvojio je 38,2 odsto, ispred glavne opozicione stranke Pravo i pravda (PiS) sa 33,9 odsto glasova.

Ako ovi rezultati budu ozvaničeni, Tusk će prekinuti niz evroskeptične PiS koja je pobijedila u posljednjih devet izbora zaredom, među kojima i na parlamentarnim izborima u oktobru i lokalnim izborima u aprilu.

Međutim, PiS nije uspio da napravi dogovor sa koalicionim partnerima da formira vlast.

Mala krajnje desničarska partija Konfederacija je treća sa 11,9 odsto, bilježeći značajno povećanje podrške u odnosu na njen rezultat iz 2019. od 4,55 odsto.

Dva mlađa partnera u Tuskovoj koaliciji, agrarni konzervativci Treći put i Ljevica, našli su se na četvrtom i petom mestu na izborima za Evropski parlament sa 8,2 odsto i 6,6 odsto.

Španija

Izlazne ankete u Španiji pokazuju da se Socijalistička radnička partija (PSOE) premijera Pedra Sančeza bori za prvo mjesto sa konzervativnom Narodnom partijom (PP).

Sančezova stranka ima između 20-22 mesta (u poređenju sa 21 u 2019.), Narodna partija ima 21-23 (u poređenju sa 13 u 2019.).

Tvrdo desni Vok je na trećem mjestu, sa 6-7 mesta, što je blagi napredak u odnosu na prošle izbore.

Ljevičarski savez Sumar, mlađi partner u španskoj vladi, ima 3-4 mesta, dok Podemos ima 2-3, prema istoj anketi.

Danska

Za razliku od trenda u drugim evropskim zemljama, u Danskoj se predviđa pobjeda ljevičarske stranke.

Prema izlaznoj anketi, očekuje se da Socijalistička narodna partija osvoji najviše glasova (18,4 odsto), što bi joj dalo tri od ukupno 15 mjesta koliko ova zemlja ima u Evropskom parlamentu.

Ova stranka je sada u prednosti nad socijaldemokratama, koje predvodi premijerka Mete Frederiksen, ali će i oni imati tri mjesta.

Izlazne ankete ukazuju da je stranka desnog centra Liberali pretrpjela udarac.

Ona je partner u koalicionoj vladi i očekuje se da će izgubiti dva od dosadašnja četiri mjesta.