Ko je napravio „eksplodirajuće“ pejdžere? Firme iz Mađarske i Tajvana upiru prstom jedna u drugu

Tajvanski proizvođač elektronike tvrdi da nisu oni, već mala evropska kompanija u Budimpešti napravila pejdžere povezane sa smrtonosnim napadom na pripadnike Hezbolaha u Libanu u utorak, prenosi CNN.

U kancelariji Gold Apola, na periferiji tajvanske prijestonice u srijedu, osnivač kompanije Hsu Čing-kuang, oštro je porekao da je napravio „eksplodirajuće“ pejdžere – na kojima je ime njegovog brenda – koji su korišćeni u masovnom napadu u utorak.

Kako navodi CNN, kasnije je ukazao, bez iznošenja dokaza, kako je odgovorna firma BAC Consulting, registrovana u Budimpešti.

„Dizajn i proizvodnja pejdžera su isključivo odgovornost BAC-a“, navodi se u saopštenju Gold Apola.

Hsu je rekao da je njegova firma uspostavila odnos sa mađarskom kompanijom prije otprilike tri godine.

Ove tvrdnje postavljaju dodatna pitanja o tome ko je proizveo uređaje i kako su oni ušli u džepove Hezbolaha.

Mađarske vlasti su odbacile sugestiju Gold Apola , rekavši da je kompanija registrovana u Budimpešti „trgovinski posrednik“ bez proizvodnih lokacija u zemlji.

„Pomenuti uređaji nikada nisu bili u Mađarskoj“, rekao je mađarski državni sekretar za međunarodne komunikacije Zoltan Kovač.

CNN je pokušao da dođe do BAC-a preko veb stranice koju je Gold Apolo dao novinarima i na adresi navedenoj za tu kancelariju, koja se nalazi u stambenoj četvrti Budimpešte.

U srijedu ujutru, recepcioner koji radi u zgradi rekao je za CNN da BAC Consulting iznajmljuje prostor na adresi, ali da nikada fizički nije bio u zgradi.

Žena koja živi u stanu na spratu rekla je da retko viđa da neko dolazi u zgradu na posao.

Policija u civilu stigla je na lice mjesta kada je CNN bio tamo.

Kovač je rekao da je otvorena istraga i da Mađarska „sarađuje sa svim relevantnim međunarodnim partnerskim agencijama i organizacijama“.

CNN je takođe kontaktirao izvršnu direktorku BAC Consultinga Kristijanu Barsoni-Arčidijakono preko imejl adrese i broja telefona koji su joj navedeni, ali nije dobio odgovor.

NBC Njuz je izvestio da je Barsoni-Arčidijakono u telefonskom pozivu potvrdila da njena kompanija radi sa Gold Apolo, ali je negirala da pravi pejdžere, rekavši:

„Ja sam samo posrednik“.

CNN nije mogao da potvrdi njenu izjavu.

U međuvremenu, i dalje se ispituje Gold Apolo jer se čini da više fotografija iz napada u utorak prikazuje oštećene uređaje koji nose logo kompanije.

CNN je saznao da je napad, koji je još više pojačao tenzije u regionu, bio zajednička operacija izraelske obavještajne službe, Mosada i izraelske vojske.

Libanska vlada osudila je napad kao „zločinačku izraelsku agresiju“.

Njujork tajms je objavio, pozivajući se na neimenovane izvore, da je Izrael sakrio eksploziv unutar uređaja i dodao prekidač u svaki od njih, koji je kasnije korišćen da ih daljinskim putem detonira.

Proizvodnja pejdžera je strogo regulisana na Tajvanu, a vlasti sprovode redovne inspekcije, rekao je visoki tajvanski bezbjednosni zvaničnik za CNN u sredu.

„Pejdžeri Gold Apola ispunili su sve standarde i ništa neobično nije pronađeno“, rekao je zvaničnik, koji nije iznio više detalja o inspekciji.

Gold Apolo (kompanija koja postoji od 1995. godine) proizvodi širok spektar uređaja – od pejdžera, do zujalica koje koriste restorani, navodi se na veb stranici kompanije.

Radi sa distributerima širom svijeta na prodaji svojih proizvoda, navela je firma u prethodnom medijskom izvještaju.

Kompanija je sebe svojevremeno opisala kao jednog od najvećih dobavljača voki-tokija i pejdžera u SAD i Evropi, ubrajajući obavještajne agencije i hitne službe među svoje klijentima.

„Eksplodirajući pejdžeri“

Prema slikama sa društvenih medija iz Libana, najmanje jedan pejdžer prikazan na licu mjesta identifikovan je kao model Gold Apolo AR924, naplaćen kao kompaktni vodootporni uređaj koji koristi punjivu litijumsku bateriju, prema informacijama o proizvodu na veb stranici kompanije.

Gold Apolo u svojoj izjavi tvrdi da je pejdžer AR924 proizveo i prodao BAC-u, što je bilo pokriveno ugovorom o licenciranju.

Kompanija je odbila da pokaže ugovor CNN-u.

Hsu je rekao da je na početku svog odnosa evropski partner uvozio samo pejdžer i komunikacione proizvode tajvanske kompanije.

Kasnije je BAC rekao Gold Apolo-u da želi da napravi sopstvene pejdžere i zatražio pravo da koristi njihov brend, dodao je on.

Hsu je rekao da je Gold Apolo naišao na najmanje jednu anomaliju u poslovanju sa mađarskom kompanijom, navodeći bankovni transfer za koji je trebalo mnogo vremena da se obavi.

„Možda nismo velika kompanija, ali smo odgovorni. Ovo je veoma sramotno“, rekao je on.

Na veb strani BAC Consulting-a „premošćavanje tehnologije i inovacija iz Azije“ navodi se kao jedan od nekoliko projekata na kojima radi.

„Razvijamo međunarodnu tehnološku saradnju među zemljama za prodaju telekomunikacionih proizvoda. Ova saradnja podrazumijeva proširenje poslovanja iz Azije na nova tržišta, npr. zemlje u razvoju“, navodi se.

BAC Consulting je osnovan 2022. godine, prema evidenciji kompanije iz mađarskog Ministarstva pravde.

Kompanija, koja tvrdi da je radila sa klijentima iz niza sektora, zabilježila je skoro desetostruko povećanje imovine od 2022. do 2023. godine, sa 36.466 dolara na 322.670 dolara za samo godinu dana, prema istim podacima.

Gold Apolo je isporučio oko 260.000 pejdžera sa Tajvana, uglavnom u Sjedinjene Države i Australiju, od početka 2022. do avgusta 2024. godine, prema podacima tajvanskog Ministarstva za ekonomska pitanja.

Tajpej nema evidenciju o slanju pejdžera Gold Apolo u Liban, navodi se u saopštenju ondašnjeg ministarstva i dodaje da će nastaviti da istražuje.

Zastarjela tehnologija

Model AR924 nije dostupan za prodaju na Tajvanu, rekao je visoki tajvanski zvaničnik za bezbjednost.

Tajvanske telekom kompanije ukinule su usluge pejdžera 2011. godine, zbog naglog pada upotrebe, usred sve veće popularnosti mobilnih telefona.

AR924 nije dostupan ni u Sjedinjenim Državama, rekao je za CNN predstavnik američkog distributera kompanije.

Zastarjela tehnološka priroda pejdžera upravo je bila primamljiva Hezbolahu, militantnoj grupi koju podržava Iran, sa sjedištem u Libanu.

Početkom godine, lider Hezbolaha Hasan Nasralah pozvao je članove i njihove porodice na jugu zemlje, gdje su bjesnele borbe sa izraelskim snagama preko granice, da bace svoje mobilne telefone, vjerujući da bi Izrael mogao da prati kretanje članova Hezbolaha preko tih uređaja.

Hsu je osnovao Gold Apolo sa 100 miliona novih tajvanskih dolara (3,1 milion dolara) kapitala 1995. godine, prema tajvanskom korporativnom registru.

U to vrijeme, pejdžeri – lokalno poznati kao „BB poziv“ – bili su u trendu na ostrvu. Ali ukidanje usluga pejdžera od strane telefonskih kompanija podstaklo je firmu da svoj fokus prebaci sa domaćeg tržišta na inostranstvo, rekao je on za tajvanski Komonvelt Magazin u intervjuu 2011. godine.

Gold Apolo je ubrzo zavladao tržištima pejdžera u zapadnim zemljama, objavio je časopis.

Većina potražnje za njegovim pejdžerima dolazi od obavještajnih agencija, vatrogasnih službi i odjeljenja odbrane u SAD i Evropi, uključujući FBI, navodi se u izvještaju, zaključuje CNN.