Izrael potvrdio da je ubijen Hasan Nasralah, lider Hezbolaha

Izraelska vojska potvrdila je da je u jučerašnjim raketnim napadima na bejrutsku četvrt Dahije, ubijen Hasan Nasralah, politički i duhovni lider šiitskog pokreta Hezbolah u Libanu.

"Hasan Nasralah više neće moći da teroriše svijet", navodi se u objavi izraelske vojske.

Hassan Nasrallah will no longer be able to terrorize the world.

— Israel Defense Forces (@IDF) September 28, 2024

Šeik Hasan Nasralah je šiitski klerik i lider Hezbolaha u Libanu od februara 1992. godine.

Ova grupa trenutno se smatra jednom od najvažnijih političkih stranaka u Libanu, koja ima vlastite oružane snage pored postojeće Libanske nacionalne armije.

Nasralah, popularan i u Libanu i u drugim arapskim zemljama, smatra se glavnim licem Hezbolaha i odigrao je ključnu ulogu u istorijskom preokretu ove grupe kad je ušla u političku arenu i stekla vlast u strukturi libanske vlade.

On ima poseban odnos i sa Islamskom Republikom Iran i sa njenim vođom ajatolahom Alijem Hamneijem.

Uprkos tome što su SAD uvrstile Hezbolah na listu terorističkih organizacija, ni lideri Irana ni Nasrala nikad nisu krili međusobne bliske odnose.

Hasan Nasralah ima brojne strastvene pristalice baš kao i ljute neprijatelje. Iz tog razloga, ne pojavljuje se u javnosti godinama, iz straha da će Izrael izvršiti atentat na njega. Ali to što se krije nije lišilo pristalice njegovih govora skoro svake nedjelje.

Ti govori su za Nasralaha važno sredstvo demonstracije moći i, na taj način, on komentariše razne teme u Libanu i svijetu, i pokušava da izvrši pritisak na rivale.

Biografija Hasana Nasralaha

Rođen je 31. avgusta 1960. u severnom predgrađu Burdž Hamuda u Bejrutu. Sin siromašnog bakalara, imao je osmoro braće i sestara. Od februara 1992. Nasralah je vodio Hezbolah kao generalni sekretar grupe, treći u njenoj istoriji. Naslijedio je Abasa al-Musavija, kojeg je ubio Izrael.

U intervjuu iz 2014. negirao je da živi u bunkeru, ali je priznao da je "redovno mijenjao mjesta za spavanje".

"Smisao bezbjednosnih mjera je da se kretanje drži u tajnosti, ali to me ne sprječava da se krećem okolo i vidim šta se dešava", rekao je Nasralah za Al-Akhbar, libanski list koji simpatiše Hezbolah.

Većina njegovih govora u protekle dvije decenije snimana je i emitovana sa tajne lokacije.

Smatra se za "nadarenog" javnog govornika. Oženjen je i ima četvoro preživjele djece. Njegov najstariji sin, borac Hezbolaha, ubijen je u zasjedi od strane Izraela u septembru 1997. godine.

Povratak u Liban

Hasan Nasralah je emigrirao u Nadžaf sa 16 godina.

Irak je tada bio nestabilna zemlja koja je prošla kroz dvije decenije stalnih revolucija, krvavih pučeva i političkih atentata. Tokom tog perioda, iako je Hasan Al Bakr bio zvanično na vlasti, Sadam Husein, tadašnji potpredsjednika Iraka, stekao je značajan uticaj.

Samo poslije dvije godine boravka Hasana Nasralaha u Nadžafu, lideri partije Baas, a posebno Sadam Husein, došli su do zaključka da moraju da preduzmu više koraka za slabljenje šiita. Jedna od njihovih odluka bila je da protjeraju sve libanske šiitske studente iz iračkih vjerskih škola.

Iako je Hasan Nasralah studirao u Nadžafu svega dvije godine i tada morao da napusti zemlju, njegovo prisustvo u Nadžafu imalo je veliki uticaj na život ovog mladog Libanca: u Nadžafu je upoznao drugog klerika Abasa Musavija. Musavi se nekada smatrao jednim od učenika Musa Al Sadra u Libanu i tokom njegovog boravka u Nadžafu, našao se pod snažnim uticajem političkih ideja

On je bio osam godina stariji od Nasralaha i vrlo je brzo preuzeo ulogu strogog nastavnika i uticajnog mentora u životu Hasana Nasralaha. Po povratku u Liban, njih dvojica su se pridružila borbama u građanskom ratu. Ovaj put, međutim, Nasralah je otišao u rodni grad Abasa Musavija u Dolini Beka, gdje je učio u tamošnjoj vjerskoj školi.

Osnivanje Hezbolaha

Godinu dana nakon što se Hasan Nasralah vratio u Liban, u Iranu je izbila revolucija. Na vlast je došao Ruholah Homeini, koji je stekao divljenje klerika kao što su Abas Musavi i Hasan Nasralah. Ovaj događaj značajno je promijenio odnos između libanskih šiita i Irana. Uz to, na politički život i oružanu borbu libanskih šiita značajno su uticali događaji u Iranu i ideologija šiitskog Islama.

Za Hasana Nasralaha, do ove temeljne transformacije uglavnom je došlo zbog vladavine Ruholaha Homeinija. Nasralah se 1981. godine susreo sa tadašnjim vođom Islamske Republike Iran u Teheranu.

Homeini ga je proglasio svojim predstavnikom u Libanu da bi se „bavio pitanjima hisbe i obezbjeđivao islamska sredstva". Nakon toga je Nasralah počeo povremeno da putuje u Iran, sklapajući veze sa najvišim nivoima vlast u okviru iranske vlade.

Šiitski islamisti u Iranu pridavali su veliki značaj istorijatu i vjerskim vezama sa libanskim šiitima. Antizapadnjački stavovi bili su kamen temeljac iranske verzije šiitskog islamizma, koji je propagirao Ruholah Homeini.

Politika oblikovanja vijesti na Bliskom istoku poprimila je oblik anti-izraelizma, dajući konkretnu manifestaciju tom stavu. U skladu sa tim, „palestinska stvar" postala je jedan od najviših prioriteta spoljne politike revolucionarnog Irana.

Tokom tog perioda, Liban, već zahvaćen građanskim ratom i nemirima, postao je značajna baza za palestinske borce.

Već su bili prisutni u velikom broju u južnom Libanu, pored Bejruta. Uz sve veću nestabilnost u Libanu, Izrael je napao zemlju u junu 1982. godine, rapidno zauzevši njene velike djelove. Izrael je tvrdio da je napad odgovor na palestinsku agresiju.

Ubrzo nakon upada Izraela, vojni komandanti Islamske revolucionarne garde u Iranu, iskusni u konvencionalnom ratovanju zbog napada Iraka na Iran, odlučili su da osnuju vojnu grupu u Libanu u potpunosti povezanu sa Iranom.

Za ime grupe odabrali su nadimak po kom su već bili poznati u Iranu: „Hezbolah" (Božja stranka). Hezbolah je 1985. godine zvanično objavio formiranje grupe. Hasan Nasralah i Abas Musavi, zajedno sa još nekim članovima pokreta Amal, pridružili su se ovoj novoosnovanoj grupi.

Predvodio ju je Subi Al Tufajli. Ova grupa brzo je ostavila traga u regionalnoj politici vršeći oružane akcije protiv američkih snaga u Libanu.

Na putu do vođstva

Kad se Nasralah pridružio grupi Hezbolah, imao je samo 22 godine i po standardima šiitskih mula, smatrao se novajlijom.

Sredinom osamdesetih, kako se Nasralahov odnos sa Iranom produbljivao, on je odlučio da se preseli u grad Kom da bi nastavio vjersko učenje. Tokom vremena provedenog u vjerskoj školi u Komu, Nasralah je savladao persijski jezik i stekao bliska prijateljstva sa brojnim pripadnicima političko-vojne elite u Iranu.

Kad se vratio u Liban, došlo je do značajnog neslaganja između njega i Abasa Musavija. U ono vrijeme, Musavi je podržavao sve veću sirijsku aktivnost i uticaj u Libanu pod liderstvom Hafeza Asada.

Za razliku od njega, Nasralah je insistirao da se grupa usredsredi na napade na američke i izraelske vojnike. Nasralah se našao u manjini u okviru Hezbolaha i, ubrzo poslije toga, bio je imenovan za „predstavnika Hezbolaha u Iranu".

Ovaj položaj ga je istovremeno vratio u Iran i distancirao.

Na površini je izgledalo kao da uticaj Irana na Hezbolah slabi i, uprkos sveobuhvatnoj podršci Teherana, ispostavilo se da je bilo teško uticati na odluke Hezbolaha. Tenzija je eskalirala sve do tačke kada je 1991. godine Subi Al Tufajli smijenjen sa položaja generalnog-sekretara Hezbolaha zbog njegovog protivljenja vezi grupe sa Iranom, a Abas Musavi je postavljen na njegovo mjesto.

Nakon Tufajlijeve smjene, Hasan Nasralah, čiji su se stavovi o ulozi Sirije u Libanu naizgled uskladili, vratio se u zemlju i praktično postao drugi čovjek Hezbolaha.

Vođstvo libanskog Hezbolaha

Na Abasa Musavija su izvršili atentat izraelski agenti manje od godinu dana nakon što je izabran za generalnog-sekretara Hezbolaha. Iste te godine, 1992, liderstvo nad ovom grupom dodijeljeno je Hasanu Nasralahu.

U ono vrijeme, on je imao 32 godine i mnogi su smatrali da njegovo imenovanje ima veze sa njegovim specijalnim vezama sa Iranom. Čak i sa stanovišta mnogih šiitskih klerika, nije imao dovoljno religioznog obrazovanja, tako da je paralelno nastavio studije.

Važna inicijativa Hasana Nasralaha u ovo vrijeme bilo je kandidovanje nekih saradnika i članova Hezbolaha na libanskim izborima. Prošlo je godinu dana otkako je Saudijska Arabija posredovala u libanskom građanskom ratu i njegovom okončanju.

Nasralah je odlučio da, pored njegovog vojnog krila, pretvori političko krilo Hezbolaha u ozbiljnog aktera u zemlji. Kao posljedica ove strategije, Hezbolah je uspio da osvoji osam poslaničkih mjesta u libanskom parlamentu.

Istovremeno, Hezbolah je i dalje bio optuživan za planiranje i izvršavanje terorističkih operacija.

Bombaški napad na Jevrejski centar AMIA u Argentini i napad na izraelsku ambasadu u Argentini dogodili su se tokom tog perioda. U međuvremenu, na osnovu Sporazuma iz Taifa kojim je okončan građanski rat u Libanu, Hezbolahu je dozvoljeno da zadrži oružje.

U to vrijeme, Izrael je okupirao južni Liban, i Hezbolah, kao organizacija koja se borila protiv okupatorske sile, ostala je naoružana. To oružje je praktično postalo legitimno i legalno.

Iranska finansijska pomoć libanskom Hezbolahu takođe je omogućila Nasralahu da obezbijedi socijalnu pomoć i usluge mnogim libanskim šiitima formirajući složenu mrežu škola, bolnica i dobrotvornih ustanova.

Ova politika, koja se nastavlja do današnjeg dana, postala je jedan od najvažnijih aspekata političko-socijalnog pokreta šiita u Libanu.