Piše: Ambasador Tomaš Szunyog, direktor Direktorata zemalja južne i jugoistočne Evrope, Ministarstva vanjskih poslova Republike Češke
Češka ovog 17. novembra obilježava 35. godišnjicu brutalnog gušenja studentskih demonstracija u centru Praga od strane komunističke policije. Ovaj čin arbitrarne moći nedemokratske države pokrenuo je događaje kasnije poznate kao Baršunasta revolucija. Ova revolucija je okončala totalitarni komunistički sistem i pokrenula transformaciju Čehoslovačke u demokratsku zemlju. U narednim godinama, Čehoslovačka se mirno podijelila i prošla kroz značajne ekonomske, političke i društvene reforme, simbolizovane sloganom „Povratak u Evropu“, a krunisane ulaskom Češke i Slovačke u NATO i EU.
Studenti nisu slučajno izabrali 17. novembar 1989. da izraze svoje nezadovoljstvo situacijom u Čehoslovačkoj. Bila je to 50. godišnjica još jednog događaja iz 1939. godine kada su, nakon nacističke okupacije Češke i srodnih protesta prvenstveno studenata, nacističke vlasti zatvorile sve češke univerzitete i preduzele represivne mjere protiv studentskih lidera i univerzitetskih profesora. Tako je 17. novembar ubrzo postao Međunarodni dan studenata.
Godine 1989., za razliku od 1939., studenti koji protestuju više se nisu suočavali sa smrtnim kaznama ili koncentracionim logorima. Međutim, i dalje su rizikovali isključenje sa studija, mogući zatvor ili nevolje za svoje porodice. Uprkos ovim potencijalnim posljedicama, oni su pokazali pravu hrabrost koja je inspirisala veliki dio češkog društva.
Događaji od 17. novembra desili su se u okviru šireg globalnog procesa demokratizacije. Neposredno prije toga, pao je Berlinski zid, simbolizujući podjelu Evrope i snagu sovjetskog bloka. U samom Sovjetskom Savezu, „perestrojka“ je bila u toku, a Kina je 1989. doživjela pokušaj demokratizacije, ali neuspješno.
U Evropi su događaji iz 1989. godine doveli do prevazilaženja njene blokovske podjele i do širenja kao i produbljivanja evropskih integracija, jačanja demokratije i ekonomskog rasta u mnogim zemljama, uključujući i Češku.
Međutim, širenje demokratije, stabilnosti i prosperiteta nije bilo na čitavom kontinentu. Raspad bivše Jugoslavije i Sovjetskog Saveza često je dovodio do brutalnih oružanih sukoba, čije se posljedice osjećaju i danas. Ekonomske reforme su ponekad bile zanemarene ili sprovedene na način da su samo obogatile elite na račun opšte populacije, a u mnogim slučajevima bivše komunističke vođe su zamijenili nacionalisti i populisti. Ubrzo je postalo jasno da samo protok vremena nije dovoljan za širenje pozitivnih promjena širom Evrope, i u stvari, regresija je moguća.
Od 2008. godine vidjeli smo konkretne manifestacije ruskog rukovodstva koje ima za cilj da vrati Evropu u eru prije 1989. godine. Ovi negativni trendovi su se intenzivirali posljednjih godina, a najistaknutiji primjer je neopravdana, ničim izazvana i nezakonita agresija Rusije na Ukrajinu, pokrenuta isključivo zato što je ukrajinski narod jasno izrazio želju da bude dio demokratske Evrope.
Baš kao i ratovi 1990-ih, brutalni napad Rusije na Ukrajinu imao je i nastaviće da ima dugoročne negativne uticaje na prosperitet, demokratiju i ukupan razvoj ne samo direktno pogođenih zemalja, već i na sve nas – u cjelini. Evrope i ostatka svijeta.
Sada, više nego ikada od 1989. godine, evidentno je da sloboda i demokratija nisu zagarantovane i da se ove osnovne vrijednosti moraju štititi i za njih se boriti. Ruska agresija nije daleka grmljavina negdje na ukrajinskim poljima. To nisu samo slike uništenih domova i ubijenih civila u večernjim vijestima. To je borba za dušu svakog od nas i za ono što smo spremni da žrtvujemo za slobodu i demokratsko društvo. To je zvono o kome je pisao Ernest Hemingvej.
Kako pokazuje 17. novembar, studenti i mladi ljudi su uvijek bili pokretačka snaga društva i barometar demokratskog razvoja. Zahvaljujući njima, Češka je već 35 godina slobodna i prosperitetna zemlja. Neka nas inspirišu oni i njihovo nasljeđe. Ne budimo ravnodušni prema onome što se dešava u Ukrajini ili u našim zemljama. Borimo se za otvoreno, demokratsko društvo – kroz izbore, slobodne medije, nevladin sektor i dajući sopstveni primjer. Podržimo Ukrajinu u njenoj borbi za slobodu jer se radi i o našoj slobodi. Uostalom, kako je rekao prvi češki predsjednik Vaclav Havel: „Sloboda je vrijednost za koju se vrijedi žrtvovati, a ako je neko uvjeren u istinu, vrijedi se upustiti u borbu, čak i uz lični rizik."
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR