Ruski državni gigant Gasprom saopštio je u ranu zoru u srijedu da je obustavio isporuku gasa ka Evropi preko gasovoda koji je šest decenija prenosio sovjetski i ruski gas preko Ukrajine.
Odluka Gasproma donijeta je nakon što je Ukrajina saopštila da neće obnoviti ugovor koji je omogućavao tranzit ruskog gasa preko svoje teritorije.
Ugovor koji je potpisan 2019. godine istekao je u srijedu, prenosi „Njujork tajms“.
Gasprom je odluku saopštio na svom Telegram kanalu, uz obavještenje da je protok gasa prekinut u 8 sati ujutro po moskovskom vremenu.
Time je zatvorena najstarija ruska gasna ruta ka Evropi, Rusija i dalje izvozi gas preko gasovoda „Turski tok“ na dnu Crnog mora.
Rusko snabdijevanje Evrope je dramatično opalo nakon invazije Moskve na Ukrajinu u februaru 2022. koja je podstakla Evropsku uniju da smanji svoju zavisnost od ruskog gasa.
Moskva je pola vijeka gradila svoj udio na evropskom tržištu gasa, koji je na svom vrhuncu iznosio oko 35%, ali je pao na oko 8%.
Od 1. decembra EU je primila manje od 14 milijardi kubnih metara gasa iz Rusije preko Ukrajine, što je pad sa 65 milijardi kubnih metara godišnje od kada je počeo posljednji petogodišnji ugovor 2020. godine.
Evropska komisija je saopštila da se ove količine mogu u potpunosti zamijeniti tečnim prirodnim gasom i uvozom iz gasovoda koji nijesu ruski.
Moskva je izgubila tržišni udio u odnosu na rivale kao što su Norveška, Sjedinjene Države i Katar. Rusija bi ove godine mogla da zaradi oko 5 milijardi dolara od prodaje preko Ukrajine na osnovu prosječne prognoze cijene gasa ruske vlade od 339 dolara za 1.000 kubnih metara, pokazuju proračuni Rojtersa.
Koga ovo pogađa?
Ukrajinska ruta služi Austriji i Slovačkoj. Austrija je većinu svog gasa dobijala preko Ukrajine, dok Slovačka uzima oko 3 milijarde kubnih metara od Gasproma godišnje, oko dvije trećine svojih potreba.
Gasprom je sredinom novembra zaustavio snabdijevanje austrijskog OMV-a zbog spora oko ugovora, ali su količine bile stabilne, jer su ušli drugi kupci.
Slovačka je navela da gubitak ruskog snabdijevanja neće uticati na njenu potrošnju i da ima diversifikovane ugovore o snabdijevanju. Njegov glavni kupac gasa SPP ima ugovore za snabdijevanje sa nekoliko drugih kompanija, kao što su BP, ExxonMobil ili Shell, pisao je Glas Amerike.
Koje opcije imaju kupci?
Većina drugih ruskih gasnih ruta ka Evropi je zatvorena, kao i Jamal-Evropa preko Bjelorusije i Sjeverni tok ispod Baltičkog mora. Jedna opcija je gasovod Turski tok do Turske ispod Crnog mora, Bugarske, Srbije ili Mađarske.
Međutim, kapacitet je ograničen. Snabdijevanje gasom Slovačkoj moglo bi doći iz Mađarske, otprilike trećina iz Austrije, a ostatak iz Češke i Poljske, navodi austrijski energetski regulator E-Control, piše Glas Amerike.
Austrija ne bi trebalo da se suoči sa prekidima jer se pripremila, saopštili su nadležni.
Češka će vjerovatno iskoristiti više snabdijevanja iz njemačkih gasovoda koristeći prednosti izuzeća od njemačke dažbine na domaći gas od 1. januara.
Češka je saopštila da je spremna da Slovačkoj obezbijedi kapacitete za tranzit i skladištenje gasa. Rusija snabdijeva Moldaviju sa oko 2 milijarde kubnih metara gasa godišnje.
Preko Ukrajine se dovodi do regije Pridnjestrovlja, gdje se koristi za proizvodnju jeftine energije koja se prodaje djelovima Moldavije koje kontroliše vlada.
Gasprom je saopštio da planira da obustavi snabdijevanje 1. januara zbog neplaćenih računa.
Moldavski premijer osudio je odluku, ali je rekao da zemlja ima razne izvore snabdijevanja i da planira mjere za smanjenje potrošnje za najmanje trećinu od 1. januara.
Što se tiče Ukrajine, njena sigurnost snabdijevanja neće biti ugrožena jer ne koristi ruski tranzitni gas, saopštila je Evropska komisija.
Odakle dolazi gas?
Naftovod Urengoj-Pomari-Užgorod iz sovjetske ere prenosi gas iz Sibira preko grada Sudža – koji je sada pod kontrolom ukrajinskih vojnih snaga – u ruskoj oblasti Kursk.
Teče kroz Ukrajinu do Slovačke gdje se gasovod dijeli na krake koji idu ka Češkoj i Austriji. Pridnjestrovlje se graniči sa Ukrajinom i takođe dobija ruski gas preko Ukrajine.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR