Vizija američkog predsjednika Donalda Trampa o Pojasu Gaze, očišćenom od palestinskih stanovnika i preuređenom u međunarodno odmaralište na plaži pod kontrolom SAD, oživjela je ideju koju je prije godinu dana iznio njegov zet Džared Kušner, piše Rojters.
Ideja, koju je Tramp iznio na konferenciji za novinare u utorak, izazvala je šokirane reakcije i Palestinaca i zapadnih kritičara koji kažu da bi to bilo jednako etničkom čišćenju i nezakonito po međunarodnom pravu.
Ali to nije prvi put da Tramp govori o Gazi u smislu mogućnosti ulaganja u nekretnine. U oktobru prošle godine, on je u intervjuu na radiju rekao da bi Gaza mogla biti „bolja od Monaka“ ako se ponovo izgradi na pravi način.
Ideja o radikalnom preuređenju Gaze pojavila se ubrzo nakon što je Izrael započeo svoju kampanju u uskoj priobalnoj enklavi nakon napada na Izrael predvođen Hamasom 7. oktobra 2023. godine. U tome je najistaknutiji bio Kušner, koji je kao specijalni izaslanik za Bliski istok u prvom Trampovom mandatu pomogao da se „Abrahamov sporazum“ uvede u normalizaciju odnosa između Izraela i arapskih zemalja.
„Imovina na obali Gaze, mogla bi da bude veoma dragocjena, ako bi se ljudi fokusirali na izgradnju sredstava za život,“ rekao je Kušner, koji je jednom opisao cio arapsko-izraelski sukob kao „ništa drugo do spor oko nekretnina između Izraelaca i Palestinaca“ na događaju na Harvardu u februaru 2024.
„Tamo je malo nesrećna situacija, ali mislim da bih iz perspektive Izraela dao sve od sebe da iselim ljude, a zatim to očistim“, rekao je on. Kušner je i sam bio graditelj nekretnina u Njujorku prije Trampovog prvog mandata.
Portparol Kušnera nije odmah odgovorio na zahtjev za komentar ove priče.
Postojale su i sumnje u to koliko bukvalno treba shvatiti Trampov predlog, s obzirom na njegovu reputaciju slobodnog trgovca poslovima koji je navikao da uznemirava svoje pregovaračke partnere napadima iz neočekivanih uglova.
Saudijska Arabija, dominantna sila u arapskom svijetu, „neće ovu izjavu shvatiti veoma ozbiljno“, rekao je izvor blizak kraljevskom dvoru u Rijadu.
U saopštenju u srijedu, ministarstvo spoljnih poslova Saudijske Arabije saopštilo je da je kraljevina odbacila svaki pokušaj raseljavanja Palestinaca sa njihove zemlje. I Palestinske vlasti i Hamas takođe su osudili ove komentare.
Rojters nije mogao da utvrdi da li je Kušner, čija je privatna kompanija za ulaganja preuzela investicije iz zemalja Zaliva, uključujući dvije milijarde dolara iz Saudijske Arabije, učestvovao u bilo kakvim razgovorima u regionu o ulaganju u Gazu.
Za Palestince, ma koliko nevjerovatno zvučala ideja o Gazi kao odmaralištu na obali, takav govor podsjeća na „Nakbu“ ili katastrofu nakon rata 1948. na početku države Izrael, kada je 700.000 ljudi pobjeglo ili je bilo prisiljeno da napusti svoje domove.
Na početku rata, internet mimovi koji prikazuju imitirane slike kompleksa na plaži duž obale Gaze bili su naširoko dijeljeni na društvenim mrežama, često od strane proizraelskih postera koji su pokušavali da ismiju Palestince u Gazi, gdje zdravstveni zvaničnici kažu da je 47.000 ljudi umrlo tokom izraelske odmazde za te napade 7. oktobra, u kojima je ubijeno 1.200 ljudi, prema izraelskim proračunima.
Izraelski političari često su zamjerali palestinskim liderima što su se fokusirali na borbu protiv Izraela, a ne na razvoj novog Dubaija ili Singapura u oblastima poput Gaze, koja je posljednje dvije decenije bila pod blokadom koja ozbiljno ograničava pristup finansijama i osnovnim materijalima.
Ranijih godina, obalna enklava je bila popularna destinacija za izraelske turiste, a čak i nakon preuzimanja vlasti od strane islamističkog pokreta Hamas 2007. godine, postojala je opuštena faza fensi restorana i kafića na plaži duž obale.
Ali praktičnost realizacije Trampove vizije stvaranja „Bliskoistočne rivijere“ u Gazi, gdje islamistički pokret Hamas i dalje čvrsto kontroliše i gdje je došlo do žestoke reakcije na njegove komentare, ostaje neobjašnjena.
Vlasništvo nad zemljom u Gazi je pokriveno složenom mješavinom propisa i običaja izvučenih iz otomanskih, britanskih perioda i jordanskih zakona, kao i prakse klanova, sa vlasništvom nad zemljom ponekad potkrijepljenim dokumentima iz prethodnih pravnih režima. Trenutno postoje stroga ograničenja za kupovinu zemlje od strane stranaca.
U ovom trenutku, poslije 15 mjeseci bombardovanja, Gaza je po Trampovim riječima „mjesto za rušenje“, za koje će biti potrebno 10-15 godina rekonstrukcije, kaže njegov specijalni izaslanik za Bliski istok Stiv Vitkof, i sam bivši investitor za nekretnine koji je prošle nedjelje postao najviši američki zvaničnik koji je kročio u enklavu od početka rata.
Procjene troškova rekonstrukcije idu i do 100 milijardi dolara.
Međutim, zemlje Zaliva, potencijalni izvor ulaganja u obnovu Gaze, oštro su odbile da ponude bilo kakva finansijska sredstva, dok je put ka nezavisnoj palestinskoj državi i dalje zatvoren.
Za druge potencijalne investitore, čini se da neizvesnosti nadmašuju sve potencijalne koristi, barem za sada, kažu analitičari koje je kontaktirao Rojters. Mnoge od najvećih izraelskih građevinskih kompanija i udruženja građevinara odbili su da komentarišu.
„Rekonstrukcija velikih razmjera u postkonfliktnim oblastima generalno zahtijeva značajna ulaganja, stabilnost i dugoročno planiranje, ali osim toga, nemoguće je trenutno procijeniti bilo šta konkretno“, rekao je Raz Domb, analitičar u Leader Capital Markets u Tel Avivu, investicionoj banci.
Izraelska naselja ponovo u Gazi?
Jedna grupa koja je reagovala sa entuzijazmom je izraelski pokret doseljenika, koji je dugo sanjao da se vrati u naselja u Gazi koja su napuštena prije 20 godina pod bivšim izraelskim premijerom Arielom Šaronom.
Trampova administracija sadrži brojne zvaničnike bliske pokretu doseljenika i iako je Tramp rekao da nije vidio da se jevrejska naselja obnavljaju u Gazi, njegovi komentari su odmah uhvaćeni.
Grupe naseljenika kažu da je njihov interes za povratak u Gazu motivisan biblijskim vezama koje osjećaju sa zemljom, ali su, barem u ovom trenutku, takva razmišljanja bila sekundarna u odnosu na mogućnost iseljavanja Palestinaca.
Prošle godine Pokret Načala, koji promoviše jevrejsko naselje na Zapadnoj obali, pomogao je organizovanje konferencije na ivici pojasa Gaze pod nazivom „Priprema za preseljenje Gaze“, na kojoj su političari Netanjahuove partije Likud i drugi razgovarali o planovima za „podsticanje emigracije“ Palestinaca iz Gaze i obnovu naselja.
„Pod pretpostavkom da se Trampovi komentari o prebacivanju stanovnika Gaze u druge zemlje pretoče u praksu, moramo požuriti i uspostaviti naselja širom Pojasa Gaze“, saopštila je grupa na društvenoj mreži X.
„Nijedan dio zemlje Izraela ne bi trebalo da ostane bez jevrejskog naselja.
Komentari (0)
POŠALJI KOMENTAR