Svetosavski zilot u akciji

Piše: Slobodan Jovanović

Poznati crnogorski pjesnik, sa boravištem u Sarajevu, nedavno je napisao: „Jednog zbilja mudrog čoeka iz moga kraja pitali su: kako mu uspijeva da uvijek o svemu kaže pametnu riječ? Ja, veli, prvo zamislim šta bi se najgluplje moglo o nekoj stvari kazati, a onda rečem skroz suprotno. U sličnu svrhu meni služi Amfilohije: kad ga gledam šta radi i čujem šta govori, ja zamislim nešto skroz suprotno i dobijem Isusa Hrista. Eto zašto je za mene pop Rile bukvalni Antihrist.“[1]

Malo je ljudi u Crnoj Gori, a nije pretjerano reći i šire, koji izazivaju toliko kontroverzi kao nominalno mitropolit „Crnogorsko – primorske“ mitropolije na Cetinju, Amfilohije Radović. Njegovo ime upisano u internet pretraživaču izbacuje više tekstova i izjava nego bilo koja estradna, filmska ili ličnost iz svijeta politike.Većina tih izjava spada u sam vrh mizantropije, šovinizma, homofobije i svih ostalih najmračnijih načina ispoljavanja ljudske svijesti.

Korijeni i CV

Mitropolit „crnogorsko-primorski“, Amfilohije Radović, rođen je na Božić 7. januara/25.decembra 1938. godine u Barama Radovića u Donjoj Morači, u plemenu Moračkom, od oca Ćira i majke Mileve, rođene Bakić. Svjetovno ime mu je bilo Risto.

Potomak je po srodstvu vojvode Mine Radovića, jednog od prvih plemenskih kapetana crnogorskih, koji je prisajedinio Moraču Crnoj Gori 1820. godine.

Osnovnu školu završio je u rodnom mjestu, a Bogosloviju Sv. Save u Rakovici u Beogradu. Diplomirao je na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu 1962. godine.

Studirao je klasičnu filologiju na Filosofskom fakultetu u Beogradu. Postdiplomske studije nastavlja u Bernu i Rimu. Odatle odlazi u Pravoslavnu Grčku crkvu, đe boravi sedam godina i đe se zamonašio i služio kao sveštenik. U tom periodu u Atini je odbranio doktorat o Sv. Grigoriju Palami.

Poslije godinu dana provedenih na Svetoj Gori odlazi za profesora na Institut Sv. Sergija u Parizu, a od 1976. godine postaje docent, pa redovni profesor na Bogoslovskom fakultetu Sv. Jovan Bogoslova Srpske Pravoslavne Crkve u Beogradu, na katedri za Pravoslavnu pedagogiju (katihetiku), sa metodikom nastave.

U maju 1985. izabran je za episkopa Banatskog. Iz Vršca prelazi na Cetinje, đe je 30.decembra 1991. godine, ustoličen za „Mitropolita Crnogorsko-primorskog, Zetsko-brdskog i Skenderijskog i Egzarha Pećkog Trona“.

To bi, ukratko, bila njegova profesionalna biografija koja, na prvi pogled, odaje čovjeka kojem nije strana suština hrišćanske vjere i od koga je za očekivati da će se pridržavati njenog osnovnog filozofskog stava da se spasenje može postići vjerom, ljubavlju i smjernim, moralnim životom.

Ideološke osnove

Od svih pravoslavnih crkava na Balkanu Srpska pravoslavna crkva važi kao najkonzervativnija, mračnjačka, neprijateljska prema nauci i progresu. Uvijek je bila produžena ruka političkih ambicija i u sprezi sa nacional – šovinizmom, idejama o stvaranju velike države i pokoravanju ostalih naroda pod firmom oslobađanja i privođenja nacionalno neosvješćenih svojim „srpskim korjenima“.

To je Crkva koja je u Drugom svjetskom ratu bila najodaniji saradnik okupatora, išla je čak ispred četnistva i Ljotićevih fašista. U svom radu "Nacionalizam Svetog Save" vladika Nikolaj Velimirović, duhovno ishodište Justina Popovića i radikalne struje u SPC, kojoj pripada i Amfilohije, tvrdi da je nacionalna crkva, tj. borba za nju, "osnov pravog, jevanđeljskog i organskog nacionalizma" i da je takvu crkvu srpskom narodu stvorio Sveti Sava.

Na predavanju održanom 1935. godine na proslavi "Nedelje pravoslavlja" u Beogradu, Velimirović upoređuje Hitlera sa Svetim Savom. "Ipak se mora odati poštovanje sadašnjem nemačkom vođi", kaže vladika Nikolaj, "koji je kao prost zanatlija i čovek iz naroda uvideo da je nacionalizam bez vere jedna anomalija, jedan hladan i nesiguran mehanizam. I evo u XX veku on je došao na ideju Svetoga Save, i kao laik poduzeo je u svom narodu onaj najvažniji posao, koji priliči jedino svetitelju, geniju i heroju. A nama je taj posao svršio Sveti Sava, prvi među svetiteljima, prvi među genijima i prvi među herojima u našoj istoriji."[2]

Da li je vladika Nikolaj promijenio poslije rata svoj stav o Adolfu Hitleru teško je reći. Međutim, jedno je sigurno: vladika je do kraja života ostao Hitlerov istomišljenik bar kada su Jevreji bili u pitanju. Upravo u knjizi "Govori srpskom narodu kroz tamnički prozor", koju je 1944. godine napisao u konc-logoru, vladika Nikolaj je poručio Srbima i cijeloj Evropi:" :"U toku vekova oni koji su raspeli mesiju Gospoda Isusa Sina božijeg stvorili su od Evrope glavno bojište protiv Boga, a za đavola... Sva moderna gesla evropska sastavili su Židi koji su Hrista raspeli: i demokratiju, i štrajkove, i socijalizam, i ateizam, i toleranciju svih vera, i pacifizam i sveopštu revoluciju, i kapitalizam i komunizam.

Sve su to izumi Židova, odnosno oca njihova - đavola. I to sve u nameri da Hrista ponize, da Hrista ponište, i da na presto Hrista stave svoga jevanđeoskog mesiju , ne znajući ni danas da li je to sam Satana, koji je otac njihov i koji ih je zauzdao svojom uzdom i bičevao ih svojim bičem... Ali je za čuđenje da su se Evropejci kršteni miropomazani, potpuno predali Židovima tako da židovskom glavom misle, židovske programe primaju, židovsko hristoborstvo usvajaju, i po židovskom putu hode i židovskim ciljevima služe."

Na ovakvom učenju se profilisala SPC, kanonizujući Nikolaja Velimirovića i proizvodeći ga u najveći sopstveni teološki autoritet, na kome se učilo i obrazovalo sveštenstvo Srpske crkve. Usvajajući Velimirovićev odnos prema nauci, kulturi, evropskim vrijednosti, Justin Popović, koji za vladiku Nikolaja Velimirovića kaže da je bio „najveći Srbin posle svetog Save“, u knjizi "Pravoslavna crkva i ekumenizam" piše: "Ekumenizam je zajedničko ime za pseudohrišćanstva, za pseudocrkve Zapadne Evrope. U njemu su srcem svojim sve evropski humanizmi, sa papizmom na čelu. A sva ta pseudohrišćanstva, sve te pseudocrkve, nisu drugo do jeres do jeresi. Njima je zajedničko evanđelsko ime: svejeres".

Uz Dimitrija Ljotića, Justin Popović i Nikolaj Velimirović su simboli ideologije svetosavskog nacionalizma (jedan narod, jedna religija, jedna država – bog na nebu, kralj u državi, domaćin u porodici).

Nekadašnji episkop Artemije i mitropolit Amfilohije bili su najbolji učenici Justina Popovića, njegova „duhovna deca“. Njih dvojica su, uz Atanasija Jevtića i Irineja Bulovića, najzaslužniji za rehabilitaciju Nikolaja Velimirovića i njegovu kanonizaciju. „Srbi neće u monahe, Srbi krenuli za Evropom, žene trče za pariskom modom i po varoši i po selima. Ko će čuvati dušu srpskoga naroda, svima je do uživanja stalo. Srbi, na šta ste sveli svoju istoriju i sebe? Bioskopi pre svega i pozorišta iznad svega. Srbi krenuli za kulturom, za civilizacijom evropskom, za modom evropskom. O, leševi srpski!“. „Šta nam daje ta kultura i civilizacija? Šta osim laži? Šta osim lažnih uživanja? Šta nam daju palate i fabrike? Šta vam daju avioni? Pogledajte duše svoje. Gde su vam duše?“(Nikolaj Velimirović, Govori srpskom narodu kroz tamnički prozor).

Amfilohijeva misija: poništavanje Crnogoraca

Nužno je bilo osvrnuti se ko je i što je uticalo na profilisanje Amfilohijeve ličnosti, jer je on, u stvari, samo nastavio duhovnu vertikalu na kojoj se obrazovao, nadopunjujući je oštrim, gorštačkim karakterom, ostrašćenošću, primitivizmom i usađenom mržnjom prema evropskoj civilizaciji, komunizmu i , posebno, prema narodima koje ta ideologija Stevana Moljevića doživljava kao cijepanje srpskog nacionalnog bića.

Nema sumnje da se Amfilohije Radović vratio u zemlju u kojoj je rođen sa misionarskim ciljem da poništi postojanje crnogorske nacije i zatre sve ono što joj je davalo posebnost i prepoznatljivi identitet. Drugo se nije ni moglo očekivati od osobe koja je provela čitav svoj period odrastanja i zrelosti napajajući se idejama Nikolaja Velimirovića i Justina Popovića.

Veoma griješe svi koji misle da u djelovanju Amfilohija Radovića ima neke velike strategije i mudrosti. On, u stvari, djeluje u skladu sa onim što on jeste, ispoljavajući se na način svojstven osobama koje su zadojene ekstremnim nacionalnim idejama i otporom svakoj vrsti progresa i liberalizma. Taj privid dolazi od odnosa političara koji umišljaju da oni koriste Amfilohija Radovića za svoje političke ciljeve i proširenje biračke baze, a, ustvari, je upravo suprotno.

Amfilohije je, kao svaki predator, osvajao ono što mu je omogućeno. Poznati crnogorski pisac, Miodrag Popović, piše o Amfilohiju: „Mladi teolog je spoznao još u doba svog školovanja u Beogradu da određene ciljeve ne može ostvariti molitvama i sholastičkim raspravama s bogobojaznim ljudima. Zato će se u vrijeme svog stolovanja na Cetinju, u manastiru i cijeloj mitropoliji, okružiti laicima i svještenicima, koji su bili bivši udbini kadrovi u lokalnim organima SKJ, ili likovi kompromitovani zbog krađe novca u manastirima, pripadanja kriptofašističkim ljotićevskim organizacijama, i stranim tajnim službama kao obučeni agenti-provokatori, itd...“[3]

Amfilohije Radović je jedan od najeksponiranijih protagonista etničkog i klerikalnog radikalizma, on predstavlja epicentar svih crnogorskih kontroverzi iz kojih se emituje ideoloski mrak četnistva, klerofašizma i velikosrpstva, sugerira teokratsko društvo kao najsrećniji oblik državnog uređenja, slijepu potčinjenost „srpstvu“ i Srbiji.

Iako ne postoji nikakav pravni, ni nacionalni kontinuitet sa Crnogorskom pravoslavnom crkvom, ukinutom 1918. godine, Amfilohije je sebe promovisao kao nasljednika na tronu Petra I Petrovića, a Crnogorsku crkvu i Cetinjsku mitropoliju kao dio kontinuiteta srpske crkve i Beogradske patrijaršije, iako je ona konstituisana 1920.godine .

„Na Balkanu vjersko odredjenje ne znači samo pripadnost jednom religijskom obredu i kulturološkom obrascu, vec i jednoj državnoj tradiciji ili političkom mišljenju iz koga obično slijede postojana ideološka i politička opredjeljenja“[4] – piše poznati crnogorski istoričar Živko Andrijašević.

Otuda je crkveno pitanje u Crnoj Gori postalo par exelance ideološko i nacionalno pitanje. Čak je i formiranje „jedinstvene pravoslavne Crkve za teritoriju KSHS“ i nekanonsko gašenje pojedinih crkava i zadiranje u jurisdikciju Vaseljenske patrijaršije bilo u funkciji nacionalne ekspanzije i asimilacije malobrojnih naroda pod parolom „ujedinjenja srpstva“. Čak i u dobu socijalizma SPC je unutar svojih zidova održavala jak nacionalistički i velikosrpski stav, zbog čega su u Crnoj Gori u više navrata opominjani zbog veza sa srpskim ekstremnim nacionailzmom izvan granica Jugoslavije.

Guslar agresije

Nakon pet decenija komunističkog razdoblja, Srpska pravoslavna crkva je samo nastavila svoju ideološku matricu od prije i za vrijeme rata, da bi se na javnu scenu u potpunosti vratila dolaskom na vlast Slobodana Miloševića. Ona je u operacionalizaciji srpskog nacionalnog programa doista odigrala veliku ulogu dajući, s jedne strane, snažan doprinos buđenju etnonacionalizma i velikodržavnog raspoloženja najširih slojeva naroda, manipulišuci religijskim i nacionalnim osjećanjima građana u čisto političke svrhe, dok je, s druge strane, pružala i neposrednu podršku samom Miloševićevom režimu.

Amfilohije Radović je u agresiji Srba i Crnogoraca na Konavle i Jug Hrvatske bio veliki podstrekač rata i nasilja. Svirao je gusle, svojim prisustvom ohrabrivao dobrovoljce i rezerviste na agresivnost na hrvatskoj teritoriji i prema hrvatskom stanovništvu. Veliki je broj fotografija i novinskih napisa koji su ostali kao kompromitujući materijal za ovu inače veoma kompromitantnu svješteničku ličnost za srpsku crkvu, posebno za srpsku crkvu u Crnoj Gori. Željko Ražnatović Arkan, krajem juna 1991, na Petrovdan, sa blagoslovom Amfilohija Radovića, sa „Tigrovima“ naoružnim do zuba, boravi u Cetinjskom manastiru. On je sa svojom paramilitarnom družinom ispraćen na ratište blagoslovima i zdravicama Amfilohija Radovića i sveštenika SPC.

U novembru 1991. godine Amfilohije Radović je, uz gusle, bodrio crnogorske rezerviste u sramnom pohodu na Konavle i Dubrovnik, uz pratnju popova i specijalaca obilazio sva ratišta u Hercegovini, nakon kojih su ostajale etnički očišćene teritorije od muslimana. Bio je u Trebinju i onoga dana kada je zapaljeno nekoliko najuglednijih muslimanskih kuća i kada je opljačkana kuća i firma poznatog Trebinjca Saliha Alijagića. Amfilohije Radovic je bio i u Kninu da blagoslovi tamošnju Srpsku krajinu i podstakne Milana Martića i Milana Babića da istraju u njenom otcjepljenju od Hrvatske. Uoči sukoba u Hrvatskoj insistiralo se da teritorije na kojima žive Srbi ne mogu ostati u sastavu Hrvatske, već se moraju naći u istoj državi sa Srbijom i "svim srpskim krajinama". Amfilohije Radović javno traži spajanje "svih srpskih krajeva" u “Ujedinjene srpske zemlje”.

Odbacujući Vens – Ovenov mirovni plan, govoreći o bosanskim Srbima, Amfilohije je prizvao Kosovski zavjet riječima “… opredjelili su se, kao i car Lazar … za carstvo nebesko…”.

"Jagnje božije i zvijer iz bezdana - filosofija rata", Svetigora, Cetinje 1996, naziv je zbornika radova sa "naučnog" simpozijuma održanog na Cetinju, na kojem je "Kosovo" kao problem "uzdignuto do paradigme cijelog savremenog svijeta", praveći od njega mitološku paradigmu kojom se "nešto što je vanjski ličilo na tragični poraz .... pretvara u duboku unutrašnju pobjedu, čije dimenzije, ništa manje no u kosovsko vrijeme, mogu biti kosmičke"[5].

Iz realnosti u ekspanzivnost postojećeg mita o Kosovu i mitološku zloupotrebu poraza jedne nakaradne politike.

Rat se opravdava kao legitiman u odbrani u ostvarenju cilja srpskog naroda, kao novi zavjet, u kojem se posebno mjesto daje Radovanu Karadžiću, a srpski narod u Bosni i Hercegovini se proglašava prosvećenim. „Samo duša koja časno ponese svoj krst i narod koji dostojanstveno nosi taj krst i koji odstrada svoju vjeru, zaista razumiju tajne tog izvornog, hrišćanskog načina postojanja" rekao je Amfilohije na predavanju u organizaciji Misijskog fonda Eparhije zvorničko-tuzlanske u Bijeljini. "Srbi u Republici Srpskoj jesu prošli raspeće, zbog čega su malo bolji od polukrštene Crne Gore i nedokrštene Srbije"[6].

Stanje rata može biti iskorišteno da okuraži populaciju da razmišlja na načine na koje u drugačijim uslovima ne bi razmišljali i da prihvate ideje i formacije institucija koje bi u normalnim okolnostima odbili. Što se duže nacija uvlači u rat sve je više otvorenija prema ovakvom načinu razmišljanja. Devedesetih godina je u crnogorskom narodu potpuno izokrenuta svijest, do neprepoznatljivosti. Komunikacija i društvo funkcionisali su u zatvorenom krugu, kao obmana za koju se vezivala snaga mitologije. Mediji nijesu bili izvršioci socijalizacije, nego, upravo suprotno, eksplozije demagoškog populizma u masama. Kao posljedicu imali smo promjenjenu nacionalnu svijest na uglavnom iskonstruisanoj „ugroženosti srpstva“, propratno uz sve anahrone i antizapadne ideje koje idu u paketu sa tim, rast uticaja SPC i Amfilohija Radovića i , na kraju, potpunu rastrojenost crnogorskog društva. Do rascjepa u vladajućem DPS-u i političkog zaokreta 1997.godine Mila Đukanovića, lidera vladujećeg DPS-a, postojala je potpuna medijska i svaka druga otvorenost javnog prostora za Amfilohijeve blasfemije i njegovo nesmetano djelovanje.

Kratki pregled ranih izliva mržnje

Već smo konstatovali da je Amfilohije Radović shvatio kao životnu misiju prevođenje Crnogoraca u „srpstvo“ i nestanak crnogorske nacije, u skladu sa željom poznatog pjesničkog mrzitelja nacionalnih Crnogoraca, Matije Bećkovića, da će crnogorska nacija izumrijeti prije njega. Previše bi oduzelo vremena i prostora nabrajanja svih izliva mržnje i negiranja crnogorske nacije od strane Amfilohija Radovića. Osvrnućemo se samo na dio njih.

U beogradskim »Književnim novinama”, 1989. godine, Amfilohije Radović, kada je bio episkop banatski, govorio je: “U istoriji nikad nije postojao crnogorski narod”, a 1992, sada već sa titulom koju i danas nosi, u beogradskom časopisu “Svet”: ”Crnogorska nacija je izmišljena u Titovoj i Đilasovoj laboratoriji”.

U Ljubljanskoj “Mladini”, oktobra 1988, Amfilohije Radović kaže:”Stav komunističke partije i to po direktivama Kominterne prije rata, bio je da Balkan i u srcu Balkana srpski narod treba da se oslabi. Na temelju toga stvoreni su novi narodi koji u istoriji nijesu nikad ni postojali, kao recimo Crnogorci, oni su najočigledniji primjer. Ja sam Srbin, premda sam rođen u Crnoj Gori”[7].

Iste godine, na srpskoj državnoj televiziji, Amfilohije ponavlja slične riječi: ”Kažu mi, a izgleda da je to i tačno, kako je Milovan Đilas dobio naređenje da istorijski obrazloži i dokumentuje postojanje crnogorske nacije i da je to on uradio na osnovu Marksovog učenja. Međutim taj isti Đilas se 1954. odrekao tog svog kopileta i sada se piše i osjeća Srbinom. Ali to zlo je ostalo”.

Svima su poznate Amfilohijeve "čuvene" izjave o Crnogorcima da su "komunistički nakot ili kopilad”, da bi na jednoj lokalnoj TV pokazao "milosrđe" riječima: "I kopile je dijete koje treba ljuljati. Nije ono neko čudovište. Uostalom, koliko danas imate djece koja su vanbračna i imaju sva prava kao što imaju druga bračna djeca".

Kako li tek zaboraviti riječi današnjeg "mitropolita crnogorskog i diokletijanskog", u vrijeme vraćanja državnosti Crnoj Gori: "Neka bi bog podario da bude što manje onih koji se klanjaju paganskom caru prokletom Dukljaninu i neka paganskog cara Dukljanina svaki Crnogorac prikuje čekićem za Vezirov most"[8].

Zanimljivo je da je ranije Amfilohije pežorativno upotrebljavao izraz Dukljani za Crnogorce, da bi danas sebe titulisao, pored već uobičajenih titula, kao diokletijanskog. Čak se gradi hram u Baru koji nosi ime dukljanskog kneza Vladimira Vojisavljevića – „hram Sv. Jovana Vladimira“. No to je princip koji se koristio za sve istaknute ličnosti i događaje iz crnogorske istorije, mijenjajući im karakter i suštinu, odnosno, praveći od crnogorske istorije dio srpske istorije. I to se dešava u situaciji kada srpska crkva i srpska istoriografija, i inače, vidi samo sebe i selektivno uzima iz prošlosti isključivo ono što potvrđuje njihov stav, suprostavljajući se čak i neumjesno i neprimjereno svemu što nije u skladu sa njihovim mišljenjem.

Posljednje uvrede crnogorskoj naciji upućene su Crnogorcima 17.septembra 2017.godine kada je - na praznik „proroka Mojsija Bogovidca i Svetog Petra Dabrobosanskog“, sa sveštenstvom služeći svetu službu Božiju u Cetinjskom manastiru - Amfilohije kazao da ima dosta Crnogoraca koji misle da su Crnogorci samo zato što su rođeni u Crnoj Gori „... A ovi misle da su Crnogorci samo zato što su se, kao i volovi, rodili u Crnoj Gori. Nisu to Crnogorci“.

Krajnje licemjerstvo iskazala je MPC svojim posipanjem pepelom, nazivajući one koji su svo vrijeme podsjećali Amfilohija na riječi apostola Petra: „Bog ne gleda ko je ko, nego mu je iz svakog naroda mio onaj koji dobro čini“ (Dap.10, 35) i Isusove riječi „Nema više ni Judejina ni Grka, nema ni roba ni slobodnjaka, nema više ni muško ni žensko; jer ste svi vi jedno u Hristu Isusu." (Gal. 3:26-28), ... pripisujući im etnofiletizam, iako je eparhija na čijem je čelu i on sam etalon etnofiletizma, šovinizma i širenja mržnje prema drugima i drugačijima.

Amfilohije Radović je najeksponiraniji protagonista etničkog i klerikalnog nacionalizma. Za njegovog vakta i zahvaljujući i njegovom djelovanju na nacionalnu svijest Crnogoraca, propagiranju crnogorske istorije kao srpske, mijenjanju tradicionalne crnogorske baštine i uvođenjem potpuno stranih običaja i arhitentoskih sakralnih oblika, broj Srba u Crnoj Gori se uvećao desetak puta.

Suprotno od Isusovih propovijedi

Poštovati državne zakone, i raditi za dobrobit društva suština je hrišćanskog bića, ali je i mržnja prema drugima nedvosmisleno grijeh. Vezivanje vjere i nacije logično povlači za sobom i to da se "nacionalna" crkva bavi politikom i sekularizmom, što je nešto što Isus i apostoli nikad nijesu propovijedali. Hrišćanstvo ne propovjeda da neko mrzi državu u kojoj živi. Jevanđelja podstiču vjernike na sve ono što donosi duhovnu i materijalnu dobrobit društvu u kome žive. Isus je rekao da je druga najveća zapovjest voljeti svoje bližnje; apostol Pavle takođe upućuje vjernike da se pokoravaju zakonima zemlje u kojoj žive (Djela 4:19)), i da treba da budu uzorni građani (Rim. 13:1-7).

U vremenu prije proglašenja nezavisnosti Crne Gore i nakon toga, Amfilohije se svom silinom obrušio na državu Crnu Goru i njenu vlast. Prije referenduma o nezavisnosti Crne Gore, svoje mišljenje o tome Amfilohije je izneo na novosadskoj televiziji, riječima ne baš prikladnim sveštenom licu. Na pitanje novinarke "Šta mislite o crnogorskom državnom projektu", on je odgovorio: "Ne pravi se pita od onoga."

Na Badnji dan, prilikom nalaganja badnjaka pred Sabornim hramom Hristovog vaskrsenja u Podgorici 2008.godine, obratio se zvaničnoj Crnoj Gori, konstatujući da “ima ljudi koji žele da ugase Hristov plamen “, i poručio im “da će se prije oni ugasiti negoli sveti oganj Božji”: „Najgora frakcija bivših bezbožnika, danas, preuzela je vlast u Crnoj Gori i oni pokušavaju da podmetnu kukavičje jaje crkvi Božijoj. Razni krivomozgići, razni Cerovići, razni đakoni lažnih raspopova misle da će oni pobijediti Crnu Goru Petrovića, Crnu Goru Njegoševu, Crnu Goru svetog Petra Cetinjskoga“.

Početkom maja 2015.godine, u manastiru Kosmač, odbijajući da se registruje kao Crkva u Crnoj Gori sublimirao je svoj odnos prema državi crnoj Gori riječima: „Neka naša uvažena vlast shvati da ne može nesmjestiva, bezgranična, Hristova Crkva da bude u granicama avnojevske fildžan-Crne Gore“.

"Do razdvajanja Srbije i Crne Gore" govorio je mitropolit Amfilohije Radović, "može doći samo protivno volji naroda, putem nasilja, krađe, ucjena i prijetnji. Zato će SPC ignorisati eventualnu odluku Crne Gore o samostalnosti, a što se, pak, Crnogorske pravoslavne crkve tiče, ona je čedo titoista koji i danas nastavljaju nasilje nad SPC”.

Amfilohije Radović je na konferenciji za novinare 10. jula 2000. oštro optužio crnogorsku vlast da "podgrijeva stare mržnje i diobe u narodu" i zatražio od međunarodne javnosti zaštitu za Mitropoliju crnogorsko-primorsku. "Svojom nezrelom i kratkovidom politikom, najviši državni organi direktno podgrijevaju stare mržnje i diobe u narodu i stvaraju nove. U ime 'evropske budućnosti' gaze i dopuštaju da se gazi državotvorno, nacionalno i duhovno nasljeđe loze Petrovića, našavši se u opasnosti da prodaju vjeru za večeru, a obraz i dušu za eure“.

Optužbe koje Amfilohije Radović upućuje crnogorskoj vlasti mogu se klasifikovati u nekoliko pravaca: jedan od njih je navodno promovisanje „montenegrinstva“, kako ga voli nazivati Radović, odricanje od „srpstva“ i „montenegrizacija“ Crne Gore; tu se , svakako, ubraja i povratak suvereniteta i razlaz sa Srbijom; veliko nezadovoljstvo kod Amfilohija izaziva priznanje Kosova od strane Crne Gore, što je za njega izdaja svega onoga što za njega predstavlja zaostavštinu njegove vizije Crne Gore Petrovića; uz Kosovo sigurno najveću mrzovolju prema vlastima Amfilohije ispoljava zbog ulaska Crne Gore u NATO i „udaljavanja“ od Rusije. Postoje još neki razlozi, poput organizacije prajda u Podgorici i drugo što Amfilohije zamjera crnogorskim vlastima, ali to nema težinu kao nabrojano. Čak je u jednom razgovoru za medije Amfilohije pravdao da su crnogorske vlasti „pod pritiskom EU“ organizovale prajd.

Na pitanje “Pobjede” o njegovom političkom angažmanu, Amfilohije odgovara: “To zamjeranje je nasljeđe titoističko - brozovske ere. I tada je bila na snazi stroga zabrana crkvenim ljudima da se bave politikom. Samo ako su svirali uz diple titoističko - totalitarne politike, a takvih je bilo, to ne samo što nije zabranjivano, nego je nagrađivano sinekurama i visokim državnim odlikovanjima. Crkvi, saglasno njenoj prirodi i njenoj svečovečanskoj misiji, ništa što je ljudsko nije tuđe".

Nakon vaskršnje liturgije u Podgorici aprila 2003. godine, u vrijeme kada se uveliko pregovaralo o referendumu za suverenost Crne Gore, Amfilohije je još jednom žestoko napao crnogorsku vlast: "Današnja vlast nije ništa bolja od one u vrijeme Pontija Pilata - ona pere ruke u krvi pravednika tobož u ime demokratije, poistovjećujući laž i istinu, Boga i Satanu, pravdu i nepravdu, smrt i život".

Veoma je bio aktivan u tom periodu u borbi da se referendum ne održi, a kad je bilo izvjesno da će ga biti, u